| |
| Data i miejsce urodzenia |
29 lipca 1949 |
|---|---|
| Premier Wysp Cooka | |
| Okres |
od 30 listopada 2010 |
| Przynależność polityczna |
Partia Wysp Cooka |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Henry Tuakeu Puna, (ur. 29 lipca 1949) – polityk pochodzący z Wysp Cooka, członek parlamentu, premier od 30 listopada 2010 roku do 1 października 2020 roku, od 24 maja 2021 sekretarz generalny Forum Wysp Pacyfiku.
Henry Puna urodził się 29 lipca 1949 roku, pochodzi z rodziny o tradycjach politycznych[1]. Jego ojciec Tupuariki Puna był członkiem parlamentu Wysp Cooka, jego starszy brat William Estall ministrem[1]. Także jego kolejny brat Ngereteina Puna był w latach 1989–2011 deputowanym, później pełnił funkcję ministra edukacji, a także speakera parlamentu w latach 1999-2001[2][3]. Henry Puna ma łącznie dwanaścioro rodzeństwa: jest najmłodszym z siedmiu synów Tupuarikiego, oprócz tego ma jeszcze siedem sióstr[1]. Po zakończeniu edukacji na szczeblu lokalnym w Aitutaki i Rarotonga rozpoczął studia z prawa na nowozelandzkim Uniwersytecie Auckland, a następnie australijskim Uniwersytecie Tasmańskim[4]. Dyplom uzyskał w 1979 roku, a następnie powrócił na swoje rodzinne Wyspy Cooka, gdzie rozpoczął praktykę prawniczą[5]. Żonaty z Akaiti (jest to zarówno jego jak i jej drugie małżeństwo[6]), ojciec dziewięciorga dzieci. W wolnych chwilach gra w golfa, interesuje się także tenisem, piłką nożną i squashem[5].
Od 1999 roku zamieszkały na stałe na wyspie Manihiki[7], skąd pochodziła jego babka ze strony matki[1]. Tam wraz z żoną jest producentem pereł hodowlanych. Pierwszą hodowlę rozpoczął w 1997 roku, ale już kilka miesięcy później (1 listopada 1997 roku) została ona zniszczona w wyniku cyklonu[8]. Puna uważa, że przemysł związany z połowem i hodowlą pereł jest jednym z głównych sektorów gospodarki Wysp Cooka[8].
W 1989 roku rozpoczął karierę polityczną, gdy objął stanowisko sekretarza w Ministerstwie Handlu, Pracy i Transportu[5]. Służbę publiczną na tym etapie zakończył w 1999 roku, gdy przeniósł się na Manihiki. Swą działalność wznowił po kilku latach. Pierwszy raz wystartował w wyborach parlamentarnych we wrześniu 2004 roku, podczas których stanął do walki o mandat z dotychczasowym premierem Robertem Woontonem[7]. W czasie kampanii wyborczej zarzucał premierowi, że rząd nie robi nic dla ważnego sektora gospodarki związanemu z perłami, którego wartość skurczyła się z trzynastu milionów dolarów w 1999 roku do zaledwie dwóch w 2004[7]. Pierwsze wyniki dawały Punie zwycięstwo nad Woontonem w stosunku głosów 105 do 90[9]. Ostatecznie jednak, po przeliczeniu wszystkich głosów, Woonton uzyskał 142 głosy, a Poona 138[10][11]. Po ogłoszeniu oficjalnych wyników, Puna oskarżył premiera o kupowanie głosów oraz zastraszanie pracowników rządowych[12]. Ci ostatni mieliby zostać zwolnieni z pracy w przypadku głosowania przeciwko urzędującemu premierowi[12]. Petycja została uwzględniona przez komisję wyborczą i zakwalifikowana do gruntownej analizy[13]. Co ciekawe Partia Wysp Cooka, którą Henry Puna reprezentował znajdowała się wtedy w koalicji rządowej z Partią Demokratyczną Woontona[14]. Sąd wykrył nieprawidłowości w procesie wyborczym i po ponownym przeliczeniu głosów orzekł remis między dwoma kandydatami, którzy uzyskali po 134 głosów[15]. Sąd nakazał powtórzenie wyborów[15]. Woolton zrezygnował z funkcji i wycofał się z polityki, a w lutym 2005 roku Henry Puna pokonał Apiego Piho z Partii Demokratycznej i zdobył mandat do parlamentu[16].
We wrześniu 2006 roku dotychczasowy lider Partii Wysp Cooka, sir Geoffrey Henry po dwudziestu siedmiu latach ustąpił ze stanowiska i został zastąpiony przez Henry'ego Punę[17]. Puna podziękował za zaufanie kolegów partyjnych i podkreślił, że funkcja ta jest ważna nie tylko dla samej partii, ale także dla całego kraju[17]. We wrześniu 2006 roku odbyły się przyśpieszone wybory parlamentarne, które partia pod kierownictwem Puny przegrała[18]. Niespodziewanie Apii Piho z Partii Demokratycznej (pokonany przez niego rok wcześniej) wygrał batalię wyborczą z Puną i odebrał mu mandat deputowanego[19]. Mandatu nie uzyskał także zastępca lidera, co postawiło partię w kłopotliwej sytuacji[19]. Puna ponownie próbował zakwestionować prawidłowy przebieg wyborów, ale ostatecznie wycofał swój wniosek[20]. Będąc poza parlamentem, pozostawał przywódcą partii, a rolę lidera opozycji w izbie pełnił Tom Marsters[21]. Sam Puna zajmował się wówczas swoją praktyką prawniczą[22] oraz hodowlą pereł[8]. W 2009 roku został ponownie wybrany na szefa partii[23].
W 2010 roku Henry Puna wystartował ponownie w wyborach parlamentarnych z okręgu w Manihiki[24]. W kampanii wyborczej stwierdził, że Wyspy Cooka aby przetrwać powinny wprowadzić becikowe o wartości 770 dolarów dla każdej matki, która zdecyduje się pozostać na wyspach[4]. Tym sposobem miałby zostać odwrócony negatywny trend wyjazdu młodych, głównie do Nowej Zelandii i Australii[4]. Wybory zakończyły się sukcesem. Henry Puna, nie tylko odzyskał mandat deputowanego, który utracił kilka lat wcześniej[25], ale poprowadził Partię Wysp Cooka do pierwszego zwycięstwa od 1998 roku[26]. Uzyskała ona 15 miejsc w parlamencie, podczas gdy dotychczas rządząca Partia Demokratyczna jedynie osiem (a w jednym okręgu padł remis, co skutkowało dogrywką), co pozwoliło jej utworzyć samodzielny rząd[27].
30 listopada 2010 roku został zaprzysiężony na jedenastego szefa rządu Wysp Cooka. W ceremonii wzięli udział jego żona Akaiti, dzieci, władze partii oraz przedstawiciele parlamentu[1]. Podczas uroczystości jego rodzina odśpiewała nowemu premierowi pieśń „Koe Araura”, skomponowaną przez jego ojca, co było uzgodnionym wcześniej odstępstwem od protokołu[28]. Kilka dni po swym zaprzysiężeniu, 4 grudnia 2010 roku, odbyły się uroczystości zorganizowane przez grupy wyborców z wysp najbardziej związanych z nowym premierem – Rakahanga i Manihiki[29]. Podczas nich Puna i jego żona byli uroczyście noszeni przez mieszkańców, a następnie przewiezieni w specjalnie udekorowanej łodzi[29].
Puna zapowiedział, że jego rząd wprowadzi nowe standardy do miejscowej polityki i nie będzie marnotrawił pieniędzy[27]. Może on liczyć całkowicie na parlament, gdyż Partia Wysp Cooka ostatecznie zakończyła wybory z szesnastoma mandatami, a opozycja z ośmioma. Daje to Punie większość 2/3 i możliwość swobodnych reform[30]. Ogłosił także, że jego rząd skupiać się będzie na gospodarce[31]. Ma zamiar skończyć z jednoznacznym stawianiem na turystykę, które doprowadziło do upadku innych sektorów gospodarki, m.in. rolnictwa czy rybołówstwa oraz blisko z nim związanej branży hodowli i połowu pereł[31]. W swoim rządzie Puna pełni nie tylko funkcję premiera, ale także m.in. ministra sprawiedliwości, ministra energetyki i energii odnawialnej oraz prokuratora generalnego[32].
Za jego urzędowania Wyspy Cooka nawiązały stosunki dyplomatyczne z Japonią[33]. 24 sierpnia 2011 roku rozpoczął pierwszą zagraniczną wizytę, jej celem była Nowa Zelandia[34]. W sierpniu tego samego roku wraz z delegacją rządową ponownie odwiedził Nową Zelandię by wziąć udział w szczycie państw Forum Wysp Pacyfiku[35]. Tam też został potwierdzone, że w 2012 roku szczyt tej organizacji odbędzie się na Wyspach Cooka[36]. Premier zapowiedział, że będzie to wspaniała okazja do promocji państwa, a także bodziec dla całego społeczeństwa[36]. W międzyczasie zapowiedział, że jego rząd przeznaczy środki by w ciągu najbliższych czterech lat stworzyć prawie dwa tysiące nowych miejsc pracy[37]. W maju 2012 roku Henry Tuna gościł w Japonii, gdzie wziął udział w szóstym spotkaniu przywódców państw Wysp Pacyfiku[38]. Spotkał się tam m.in. z japońskim premierem Yoshihiko Nodą[38] oraz był współprzewodniczącym całego spotkania[39]. Jeszcze w 2011 roku premier Puna, w imieniu Wysp Cooka, podpisał traktat o utworzeniu Grupy Liderów Polinezji, mającej skupiać państwa regionu[40].
|
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
