Henry Fonda
Ilustracja
Henry Fonda (1970)
Imię i nazwisko

Henry Jaynes Fonda

Data i miejsce urodzenia

16 maja 1905
Grand Island

Data i miejsce śmierci

12 sierpnia 1982
Los Angeles

Zawód

aktor

Współmałżonek

Margaret Sullavan
(1931-1932; rozwód)
Frances Ford Seymour
(1936-1950; jej śmierć)
Susan Blanchard
(1950-1956; rozwód)
Afdera Franchetti
(1957-1961; rozwód)
Shirlee Mae Adams
(1965-1982; jego śmierć)

Lata aktywności

1935–1982

Odznaczenia
Brązowa Gwiazda (Stany Zjednoczone) Presidential Unit Citation - baretka marynarki Medal Amerykańskiej Służby Obronnej Medal Kampanii Amerykańskiej (USA) Medal Kampanii Azji-Pacyfiku (USA) Medal Wyzwolenia Filipin

Henry Jaynes Fonda[1] (ur. 16 maja 1905 w Grand Island, zm. 12 sierpnia 1982 w Los Angeles) – amerykański aktor filmowy i teatralny, patriarcha rodziny aktorskiej Fondów, ojciec Jane i Petera, dziadek Bridget. American Film Institute umieścił go na 6. miejscu na liście największych amerykańskich aktorów wszech czasów (The 50 Greatest American Screen Legends)[2].

Życiorys

Urodził się w Grand Island w stanie Nebraska jako syn Elmy Herberty (z domu Jaynes) i Williama Brace’a Fondy[3]. Przodkowie Fondów pochodzili z Genui we Włoszech, skąd w XV wieku przenieśli się do Holandii, a w 1642 do Ameryki Północnej[3].

Studiował dziennikarstwo na Uniwersytecie Minnesoty, ale odpadł na drugim roku[3]. W 1925 roku pracował w Retail Credit Company, firmie w Omaha, kiedy w wieku 20 lat został zaproszony do odegrania ważnej roli w amatorskiej produkcji Omaha Community Playhouse. Na profesjonalnej scenie po raz pierwszy wystąpił jako Ricky w przedstawieniu Ty i ja (You and I). W 1929 roku, gdy powrócił na Manhattan i University Players Guild, zagrał w spektaklu Diabeł i ser (Devil and the Cheese) z Margaret Sullavan, z którą dwa lata później się ożenił. Małżeństwo trwało ponad rok. Wkrótce udał się do Hollywood, aby kręcić filmy.

W 1935 roku zadebiutował jako Dan Harrow w komedii The Farmer Takes a Wife (Rolnik bierze żonę) z Janet Gaynor. W tym czasie poznał Jamesa Stewarta, a ich przyjaźń trwała aż do śmierci[3]. W 1936 roku Henry poślubił Frances Ford Seymour, wdowę po bogatym przemysłowcu. Mieli dwoje dzieci, także aktorów Jane i Petera. Małżeństwo zakończyło się tragicznie w 1950 roku – Frances po załamaniu nerwowym popełniła samobójstwo[3]. W tym samym roku Henry poślubił Susan Blanchard, z którą adoptował córkę, Amy. Para rozstała się w 1956. Czwartą żoną aktora była poznana na planie Wojny i pokoju włoska aktorka Afdera Franchetti. Również to małżeństwo okazało się nieudane. Dopiero piąty związek, ze znacznie młodszą byłą stewardesą Shirlee Adams, okazało się szczęśliwe. Shirlee towarzyszyła Henry'emu do samego końca[4].

W 1943 wstąpił do amerykańskiej marynarki wojennej, służąc jako kwatermistrz trzeciej klasy na pokładzie niszczyciela USS Satterlee na Pacyfiku, aż do 1946[5].

Wystąpił m.in. w westernach Miasto bezprawia (1946) Johna Forda, Gwiazda szeryfa (1957) Anthony’ego Manna, kameralnym filmie „jednego stołu” – Dwunastu gniewnych ludzi (1956) Sidneya Lumeta, filmie wojennym – Bitwa o Ardeny (1965) Ken Annakina, dramacie wojennym – Bitwa o Midway (1976) Jacka Smighta i psychologiczno-obyczajowym – Nad złotym stawem (1981) Marka Rydella, za rolę w którym zdobył w 1982 Nagrodę Akademii dla najlepszego aktora.

W 1981 otrzymał honorowego Oscara za całokształt dokonań.

Otrzymał amerykańskie medale kampanii – Medal obrony narodowej, Medal Wyzwolenia Filipin, Medal Azjatyckiego Teatru Pacyficznego (1905-1982)[5].

Zmarł 12 sierpnia 1982 w Los Angeles w wieku 77 lat po chorobie serca i raka gruczołu krokowego[5].

Filmografia

Nagrody

Przypisy

  1. Personalidade: Henry Fonda (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2016-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-14)]. (port.).
  2. AFI’s 100 YEARS...100 STARS. American Film Institute. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-13)]. (ang.).
  3. a b c d e Henry Fonda (16 de Maio de 1905). Filmow. [dostęp 2012-05-08]. (port.).
  4. Magda Kosińska-Król, Portrety bez upiększeń. Historie (nie)zapomnianych gwiazd Hollywood. Rozdział "Milczący Hank"., ISBN 978-83-8273-395-2.

Linki zewnętrzne

  • Henry Fonda w bazie IMDb (ang.)
  • Henry Fonda w bazie Filmweb
  • Henry Fonda w bazie Notable Names Database (ang.)

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się