Harrison Ford
Ilustracja
Harrison Ford (2017)
Data i miejsce urodzenia

13 lipca 1942
Chicago

Zawód

aktor, producent filmowy, wcześniej stolarz

Współmałżonek

Mary Marquardt
(1964–1979; rozwód)
Melissa Mathison
(1983–2004; rozwód)
Calista Flockhart
(od 2010)

Lata aktywności

od 1966

Harrison Ford na San Diego Comic-Conie w 2015
Na premierze Dzień dobry TV na Leicester Square (2011)
Na planie zdjęciowym Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki (2008)

Harrison Ford (ur. 13 lipca 1942 w Chicago) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny, producent filmowy. Międzynarodową sławę i trwałe miejsce w historii kina przyniosły mu kreacje aktorskie, które stały się częścią amerykańskiej kultury masowej – postać Hana Solo w pierwszej i trzeciej trylogii Gwiezdnych wojen oraz tytułowa rola w serii filmów o przygodach Indiany Jonesa. Honorowy laureat Złotego Globu za całokształt twórczości, nominowany do Oscara za pierwszoplanową rolę męską w filmie Świadek (1985). Zanim został aktorem zarabiał na życie jako stolarz.

W 1997 magazyn „Empire” umieścił go na pierwszym miejscu na liście 100 najlepszych gwiazd kina wszech czasów. Filmy z jego udziałem zarobiły w USA prawie 3,4 miliarda dolarów, a na świecie 6 miliardów, czyniąc go jedną z najlepiej zarabiających gwiazd[1]. W 1998 był pierwszym człowiekiem o znaczącym dziedzictwie żydowskim, któremu magazyn „People” nadał tytuł „Najseksowniejszego żyjącego mężczyzny”, Adam Levine w 2013 był drugim, a David Beckham w 2015 – trzecim[2].

W 2003 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6801 Hollywood Boulevard[3][4].

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Swedish Covenant Hospital w Chicago[5] w stanie Illinois, jako syn Dorothy (z domu Nidelman), byłej aktorki radiowej, i Christophera Forda (urodzonego jako John William Ford), dyrektora ds. reklamy i byłego aktora[6]. Wychowywał się z młodszym bratem Terence’em „Terrym” (ur. 21 kwietnia 1945)[7]. Jego ojciec był katolikiem, a matka Żydówką[8]. Dziadkowie ze strony ojca, John Fitzgerald Ford i Florence Veronica Niehaus, byli katolikami irlandzkiego i niemieckiego pochodzenia. Z kolei dziadkowie ze strony matki, Harry Nidelman i Anna Lifschutz, byli żydowskimi imigrantami z Mińska[2].

Dorastał na przedmieściach Chicago. Był aktywny w amerykańskim skautingu i osiągnął drugi najwyższy stopień. W 1960 ukończył Maine East High School w Park Ridge w stanie Illinois. Wcześniej jednak, gdy w szkole uruchomiono nową stację radiową został jej spikerem. Później uczęszczał do Ripon College w Wisconsin, gdzie był członkiem bractwa Sigma Nu.

Początki kariery

W 1964 porzucił szkołę i wyjechał do Los Angeles, by złożyć podanie o pracę lektora w radiu. Nie otrzymał jej, ale pozostał w Kalifornii i podpisał kontrakt z wytwórnią Columbia Pictures, zgodnie z którym miał grać niewielkie role w filmach. Jego pierwszym występem była rola niewymienionego w napisach gońca hotelowego w komedii kryminalnej Spryciarz Ed (1966) z Aldo Rayem. Pierwszą mówioną rolę jako zirytowany kierowca otrzymał w komedii romantycznej Clive’a Donnera Nie ma to jak we dwoje (Luv, 1967) z Jackiem Lemmonem i Peterem Falkiem, chociaż nadal nie był wymieniony w napisach[9]. W końcu zagrał postać porucznika Shaffera w westernie Rogera Cormana Czas zabijania (A Time for Killing, 1967) z George’em Hamiltonem i Glennem Fordem w rolach głównych, gdzie został wymieniony jako „Harrison J. Ford”, ale „J” nie oznaczało drugiego imienia. Dodano je, by uniknąć pomyłki z aktorem niemych filmów o tym samym imieniu, który zagrał w około 80 filmach w latach 1915–1932 i zmarł w 1957. Ford przyznał później, że nie wiedział o istnieniu tego aktora, dopóki nie zobaczył swojego imienia w alei sław. Wkrótce przestał dodawać literę „J” do imienia i zaczął pracę dla wytwórni Universal Studios, grając niewielkie role w wielu produkcjach telewizyjnych. Nie był jednak zadowolony z oferowanych mu ról, więc zajął się ciesielką (która do dziś stanowi jego hobby). Zajmował się stolarstwem, by utrzymać rodzinę, żonę i dwóch małych synów[10].

Współpraca z George’em Lucasem

Na początku lat 70. poznał George’a Lucasa, który później obsadził go w roli Boba Falfy w komedii Amerykańskie graffiti (1973) z udziałem Richarda Dreyfussa. Relacje z Lucasem znacząco wpłynęły na jego późniejszą karierę. Wystąpił w niewielkiej roli pracownika firmy w San Francisco – Martina Stetta w dreszczowcu Francisa Forda Coppoli Rozmowa (The Conversation, 1974) u boku Gene’a Hackmana.

W 1975 George Lucas poszukiwał „nowych twarzy” do roli Hana Solo w Gwiezdnych wojnach. Wśród kandydatów byli: Kurt Russell, Nick Nolte, Sylvester Stallone, Bill Murray, Christopher Walken, Burt Reynolds, Jack Nicholson, Al Pacino, Steve Martin, Chevy Chase i Perry King. Lucas poprosił Forda o pomoc w przesłuchaniu, czytając linijki z innymi aktorami i wyjaśniając koncepcje i historię za scenami, które czytali. Lucas został ostatecznie przekonany i obsadził go w jednej z głównych ról. Film odniósł na całym świecie ogromny sukces, stając się jednym z najbardziej kasowych filmów wszech czasów, a rola Hana Solo uczyniła z Forda supergwiazdę. Z powodzeniem wystąpił też w dalszych częściach futurystycznej epopei: Imperium kontratakuje (1980) i Powrót Jedi (1983). Chciał także, żeby Lucas w ostatniej części uśmiercił jego bohatera, lecz ten odmówił[11].

Jego status czołowego aktora umocnił się, kiedy w 1981 zagrał Indianę Jonesa w filmie Poszukiwacze zaginionej arki. Obraz był wspólną produkcją Stevena Spielberga i George’a Lucasa. Chociaż Spielberg od początku był zainteresowany obsadzeniem w tytułowej roli Forda, to Lucas miał wątpliwości. Ustąpił, dopiero gdy Tom Selleck odrzucił ich propozycję. Film odniósł wielki sukces, a rola Forda przeszła do historii kina. W związku z tym, trzy lata później powstał prequel Indiana Jones i Świątynia Zagłady, a w 1989 sequel Indiana Jones i ostatnia krucjata. Seria filmów o niezwykłym archeologu stała się fenomenem i zyskała miano kultowych. W 1992 Ford powrócił do roli Indiany Jonesa grając mały epizod w serialu Kroniki młodego Indiany Jonesa i czwartym filmie Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki z 2008. W 2023 premierę miał piąty i jednocześnie ostatni film z serii Indiana Jones i artefakt przeznaczenia.

Rozwój kariery

Role w Komandosach z Nawarony (1978), Czasie Apokalipsy (1979), Frisco Kid (1979) czy kultowym dziś filmie Ridleya Scotta Łowca androidów (1982) ugruntowały pozycję Forda w Hollywood[12]. Później pojawił się w dramatach sensacyjnych – Wybrzeże Moskitów (1986) i Frantic (1988) Romana Polańskiego. Znacząca zwłaszcza była rola w Świadku Petera Weira, za którą aktor otrzymał nominację do Oscara.

W dorobku artystycznym Forda znajdują się zarówno ambitne kreacje dramatyczne, jak też role amantów i twardych, silnych facetów. Lata dziewięćdziesiąte oznaczały dla niego głównie występy w thrillerach i filmach akcji, jak na przykład Czas patriotów (1992) czy Ścigany (1993).

Jego gwiazda nieco przygasła w ostatnich latach, na skutek występów w krytycznie przyjętych i komercyjnie nieudanych filmach. Wyjątek stanowił obraz Roberta Zemeckisa Co kryje prawda, który zarobił w USA 155 milionów dolarów, a na świecie 300 milionów.

W 2004 aktor odrzucił propozycję zagrania głównej roli w thrillerze Syriana. Przypadła ona George’owi Clooneyowi, który otrzymał za nią Oscara i Złoty Glob. Odrzucił też rolę w filmie Traffic, którą później przyjął Michael Douglas.

W 2008 ponownie wcielił się w rolę Indy’ego w przebojowym filmie Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki. Obraz zebrał mieszane recenzje, ale był drugim najlepiej zarabiającym filmem na świecie w 2008. Aktor ujawnił później, że chciałby zagrać w kolejnej części o ile jej produkcja nie potrwa kolejnych dwudziestu lat. W tym samym roku wystąpił jeszcze w Crossing Over i był narratorem filmu dokumentalnego o Dalajlamie. W 2015 roku po ponad 30 latach od premiery Powrotu Jedi Harrison Ford powrócił do roli Hana Solo w filmie Gwiezdne wojny: Przebudzenie Mocy.

Życie prywatne

Harrison Ford i Calista Flockhart, 2009

Kiedy w jednym z wywiadów zapytany został o religię, odpowiedział żartem: „Demokrata”[13]. Stwierdził też, że „jako osoba czuje się Irlandczykiem, ale jako aktor - Żydem[14].

Trzykrotnie żonaty. 18 czerwca 1964 poślubił Mary Marquardt, z którą ma dwóch synów: Benjamina (ur. 22 września 1967) i Willarda (ur. 14 maja 1969). 3 października 1979 doszło do rozwodu. 14 marca 1983 ożenił się z Melissą Mathison, z którą ma dwoje dzieci – syna Malcolma Carswella (ur. 10 marca 1987) i córkę Georgię (ur. 30 czerwca 1990). Drugie małżeństwo zakończyło się rozwodem 6 stycznia 2004. Po ośmiu latach znajomości ożenił się z aktorką Calistą Flockhart, ich ślub odbył się 15 czerwca 2010 w Santa Fe, w stanie Nowy Meksyk. Wychowują razem chłopca Liama, którego aktorka adoptowała jako noworodka w 2001[15][16].

Nagrody i nominacje

BAFTA

  • 1985: nominacja dla najlepszego aktora (Świadek)

Oscar

  • 1986: nominacja dla najlepszego aktora (Świadek)
Gwiazda Forda w Alei Sław

People’s Choice Award

Saturn

Złoty Glob

  • 1985: nominacja dla najlepszego aktora (Świadek)
  • 1986: nominacja dla najlepszego aktora (Wybrzeże Moskitów)
  • 1993: nominacja dla najlepszego aktora (Ścigany)
  • 1995: nominacja dla najlepszego aktora (Sabrina)
  • 2002: nagroda honorowa za całokształt twórczości

Przez wszystkie lata swojej kariery otrzymał jeszcze wiele innych nagród, nominacji i wyróżnień. W 2000 nagrodzony został przez American Film Institute za całokształt twórczości. 2 czerwca 2003 otrzymał własną gwiazdę na Hollywoodzkiej Alei Sław, a w 2006 za pracę na rzecz ochrony przyrody przyznano mu nagrodę Jules Verne Spirit of Nature Award. Ponadto był laureatem pierwszej edycji nagród Hero Award za kultowe role Hana Solo i Indiany Jonesa.

Filmografia

Filmy

Seriale

  • 1967: Wirgińczyk jako młody ranczer / Cullen Tindall
  • 1967: Ironside jako Tom Stowe
  • 1968: The Mod Squad jako policjant na plaży
  • 1969: My Friend Tony
  • 1969: The F.B.I. jako Everett Giles / Glen Reverson
  • 1969: Love, American Style jako Roger Crane
  • 1971: Dan August jako Hewett
  • 1972–1973: Gunsmoke jako Hobey / Print
  • 1974: Kung-fu jako pan Harrison
  • 1974: Petrocelli jako Tom Brannigan
  • 1993: Przygody młodego Indiany Jonesa – Sekret bluesa (Adventures of Young Indiana Jones: Mystery of the Blues) jako Indiana Jones w wieku 50 lat
  • 2023: Terapia bez trzymanki jako Dr Paul Rhoades[31]

Upamiętnienie

W uznaniu dla zasług Harrisona Forda na rzecz ochrony środowiska utworzono nazwy dla nowo odkrytych gatunków mrówek (Pheidole harrisonfordi) i pająków (Calponia harrisonfordi)[32].

Przypisy

  1. People Index. Box Office Mojo. [dostęp 2020-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-23)]. (ang.).
  2. a b Harrison Ford - What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2020-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-22)]. (ang.).
  3. Harrison Ford. Walk of Fame. [dostęp 2022-08-23]. (ang.).
  4. Charles Champlin: Hollywood Star Walk: Harrison Ford. „Los Angeles Times”, 1990-07-22. [dostęp 2022-08-23]. (ang.).
  5. Harrison Ford, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-02-22] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  6. Harrison Ford Biography (1942-). Film Reference. [dostęp 2017-11-23]. (ang.).
  7. Terence Ford w bazie IMDb (ang.)
  8. Paul Vallely (2008-05-10): Harrison Ford: Whip hand. „The Independent”. [dostęp 2020-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-22)]. (ang.).
  9. Harrison Ford. Rotten Tomatoes. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
  10. Rovi: Harrison Ford Biography. AllMovie. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
  11. Paul Vallely (2008-05-10): Harrison Ford Wanted Han Solo to Die. Starpulse.com. [dostęp 2020-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (ang.).
  12. Harrison Ford na archiwalnych fotografiach. „Vogue”, 13 lipca 2020. [dostęp 2021-01-10]. (pol.).
  13. j. the Jewish news weekly of Northern California. Celebrity Jews. [dostęp 2020-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-26)]. (ang.).
  14. Za drzwiami Actor’s studio. Harrison Ford. Seria 6, odcinek 613
  15. Alka (2010-06-17): Calista Flockhart i Harrison Ford wzięli ślub. Onet.pl. [dostęp 2020-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-24)]. (pol.).
  16. Roxy Simons: Harrison Ford, 77, displays his incredibly rugged look with a thick beard as he joins fresh-faced wife Calista Flockhart, 54, and their son Liam, 18, for dinner in Santa Monica. „Daily Mail”, 10 sierpnia 2019. [dostęp 2021-01-10]. (ang.).
  17. (Star Wars: Episode IV: A New Hope)
  18. (More American Graffiti)
  19. (Star Wars: Episode V: The Empire Strikes Back)
  20. (Star Wars: Episode VI: Return of the Jedi)
  21. (Indiana Jones and the Temple of Doom)
  22. (Indiana Jones and the Last Crusade)
  23. (Hollywood Homicide)
  24. (Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull)
  25. (Extraordinary Measures)
  26. (Anchorman: The Legend Continues)
  27. (Star Wars: The Force Awakens)
  28. (Star Wars: The Rise Of Skywalker)
  29. (niewymieniony w czołówce)
  30. (Indiana Jones and the Dial of Destiny)
  31. Nie patrzcie na polski tytuł, to naprawdę świetny serial. Shrinking - recenzja [online], Antyweb, 27 stycznia 2023 [dostęp 2023-07-05] (pol.).
  32. Indiana Jones kończy 70 lat. „Rzeczpospolita”. [dostęp 2020-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-08)]. (pol.).

Bibliografia

  • Harrison Ford w bazie IMDb (ang.)
  • Harrison Ford w bazie Filmweb
  • Harrison Ford w bazie Notable Names Database (ang.)
  • Harrison Ford w bazie Filmweb

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się