Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Położenie | |
Pasmo | |
Wysokość |
1333[1] m n.p.m. |
Wybitność |
103[2] m |
Położenie na mapie Bieszczadów Zachodnich | |
Położenie na mapie Karpat | |
Położenie na mapie Beskidów Wschodnich | |
49°04′19,7″N 22°46′07,8″E/49,072139 22,768833 |
Halicz (1333 m[1]) – trzeci pod względem wysokości szczyt w polskiej części Bieszczadów i całych Bieszczadach Zachodnich.
Położony jest we wschodniej części grupy Tarnicy, pomiędzy Kopą Bukowską a Rozsypańcem. Jest zwornikiem dla biegnącego w kierunku wschodnim grzbietu kulminującego w Wołowym Garbie[3]. Płaska kopa Wołowego, błędnie nazywana Małym Haliczem[4], oddzielona jest od Halicza niewielką przełęczą Sidło[5]. Masyw Halicza piętrzy się trójkątną sylwetką ponad kotłem źródłowym Wołosatki i doliną górnego Sanu[6]. Zbudowany z twardych piaskowców i łupków krośnieńskich. W partiach szczytowych częste wychodnie, grzędy i rumowiska skalne[7]. Ze wschodniego stoku Halicza, na wysokości 1200 m, wypływa potok o nazwie Halicz, będący lewym dopływem Sanu.
Pochodzenie nazwy szczytu nie zostało dostatecznie wyjaśnione[8].
Szczyt w całości pokrywa połonina tylko tu i ówdzie okraszona skalnymi występami. Połoninę wykorzystywali Bojkowie, dawni mieszkańcy tych ziem. Pierwotnym źródłem ich utrzymania była hodowla, głównie wypas wołów wysoko na połoninach oraz krów i owiec niżej w pobliżu wsi. Przykładowo na połoninach Halicza w 1913 pasło się 1900 wołów. Równie duże stada wypasano na połoninach Bukowego Berda, Połoniny Caryńskiej i Połoniny Wetlińskiej[9]. Załamanie tradycyjnej gospodarki pasterskiej nastąpiło w wyniku zniesienia serwitutów pastwiskowych[10]. Według węgierskich kronik w średniowieczu zbiegały się tu granice Polski, Węgier i Rusi. Góra ta dawniej cieszyła się złą sławą. Podobno była miejscem urzędowania beskidzkich zbójów i opryszków[8]. W okresie walk z oddziałami UPA na Haliczu odbywały się egzekucje mieszkańców okolicznych wsi, którym udowodniono współpracę z wojskiem polskim. Służyła temu zbudowana przez banderowców na szczycie specjalna szubienica[6].
Na północno-wschodnich zboczach Halicza rosną naturalne lasy świerkowe[10]. W paśmie połonin ciekawa flora i fauna. Z rzadkich w Polsce roślin występuje tutaj m.in. arnika górska, chaber Kotschyego, tojad bukowiński, zaraza macierzankowa i turzyca dacka[11]. Gatunkiem endemicznym jest wilczomlecz karpacki. Miejsce kosówki zajmuje tutaj olsza kosa. Z ptaków najliczniej reprezentowany jest siwarnik i kruk. Z ssaków liczebnościowo dominują darniówki zwyczajne[12].
Halicz znany jest z rozległych widoków. Dzięki dookolnej panoramie przy dobrej widzialności można dostrzec ukraińską część Bieszczadów: Połoninę Bukowską z Kińczykiem Bukowskim, Połoninę Równą, Starostynę, Pikuj, Czorną Repę oraz dalekie szczyty Popadii i Wielkiej Sywuli w Gorganach. Dobrze widać stąd górną część doliny Sanu ciągnącą się w stronę Przełęczy Użockiej i na północy dominującą w krajobrazie Magurę Łomniańską. Wspaniale prezentuje się ze szczytu dolina Wołosatki oraz wznoszące się nad nią w kierunku zachodnim grzbiety grupy Tarnicy.
Widokowy szczyt budził zainteresowanie turystów. Na początku XX w. wprost na połoninę Halicza prowadziła jezdna droga od cerkwi w Tarnawie Niżnej[13]. Pierwszy szlak turystyczny na Halicz wyznakowano kolorem niebieskim w 1933 z Sianek. Także z Sianek w 1909 dokonano pierwszego zimowego wejścia na Halicz[8]. W okresie powojennym Halicz przez długie lata był końcowym punktem Głównego Szlaku Beskidzkiego i wejść można było na niego z Ustrzyk Górnych. Jego trasę z Komańczy do Halicza wytyczyła w 1953 dwuosobowa ekipa z PTTK z Krakowa Władysław Krygowski i Edward Moskała[10]. W 1975 szlak przedłużono z Halicza na Rozsypaniec[8], a w 1980 dalej do Wołosatego[14]. 5 sierpnia 1953, korzystając z urlopu naukowego, szczyt zdobył ks. dr Karol Wojtyła, wędrując z Ustrzyk Górnych[15].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.