Giuseppe Parini

Giuseppe Parini (ur. 23 maja 1729 w Bosisio, zm. 15 sierpnia 1799 w Mediolanie) – włoski poeta, jeden z najwybitniejszych twórców epoki Oświecenia.

Ksiądz i pedagog

Był synem kupca bławatnego, który nie odniósł sukcesu w handlu. Edukację rozpoczął w Mediolanie, w przyklasztornej szkole prowadzonej przez barnabitów, na koszt ciotki, która zastrzegła mocą testamentu, że będzie jej spadkobiercą, tylko jeśli zostanie księdzem. Ze względu na biedę w rodzinnym domu podporządkował się temu życzeniu i w roku 1754 przyjął święcenia kapłańskie[1].

W swojej twórczości nawiązywał do przemyśleń francuskich encyklopedystów, popierając hasła postępu i sprawiedliwości społecznej, nie godząc się jednak na służalcze naśladownictwo obcych wzorów kulturowych[2]. W roku 1752 opublikował tomik sonetów i eklog Alcune poesie di Ripano Eupilino (Wiersze niektóre Ripana Eupilino) wzorowanych na Horacym, Owidiuszu i Petrarce. Tytułowe imię Ripano jest anagramem nazwiska Parini, Eupili zaś to grecka nazwa lombardzkiego jeziora Pusiano. Przez wiele lat pracował jako preceptor w domach mediolańskiej arystokracji, stosując w praktyce teorię głoszącą, że poezja może być istotnym środkiem wychowawczym. Swoje poglądy zawarł przede wszystkim w dziełach Dei principi generali e fondamentali delle belle lettere applicate alle belle arti (O ogólnych i podstawowych założeniach literatury w odniesieniu do sztuk pięknych) oraz Discorso sopra la poesia (Rozprawa o poezji). Znaleźć w nich można pełny wykład włoskiej estetyki oświeceniowej w wydaniu umiarkowanym. Parini podkreśla w tych rozważaniach swój sensualistyczny stosunek do sztuki, która ma być głównie źródłem przyjemności, ale powinna być także moralna i użyteczna[3].

W latach 1770-1771 Parini pisał również libretta do przedstawień muzycznych uświetniających dworskie uroczystości. Do jego tekstu Ascanio in Alba (Askaniusz w Albie) napisanego z okazji zaślubin arcyksięcia Ferdynanda z jedyną córką księcia Modeny, Marią d'Este, muzykę skomponował Wolfgang Amadeus Mozart[4].

Twórczość poetycka

Pomnik Giuseppe Pariniego w Mediolanie

Do najsłynniejszych utworów Pariniego zalicza się Odi (Ody), zebrane w zbiorze wydanym w roku 1795. Ich tematyka jest bardzo zróżnicowana. Jedne sławią spokój na łonie natury (La vita rusticaŻycie wiejskie, La salubrità dell'ariaZdrowotność powietrza), inne poruszają zagadnienia pedagogiczne (L'educazioneWychowanie), problematykę naukową (L'innesto del vaiuoloSzczepienie ospy) lub opiewają poezję (Alla MusaDo Muzy). Jednak mimo częstej pochwały arkadyjskich ideałów i mimo zachwytów nad pięknem osiągnięć cywilizacyjnych, w twórczości Pariniego pojawiają się także wyraźne akcenty satyryczne. Za arcydzieło uchodzi jego pisany jedenastozgłoskowcem poemat satyryczno-dydaktyczny Il giorno (Dzień). Składa się on z trzech części (MattinoRanek, MezzogiornoPołudnie oraz SeraWieczór podzielonej na VesproPrzedwieczerz i NotteNoc), które ujawniają dekadencję lombardzkiej arystokracji w latach poprzedzających rewolucję francuską. Pod pretekstem nauki dobrych manier i wskazówek wychowawczych udzielanych młodemu arystokracie Parini ukazuje z elegancką ironią próżniaczy tryb życia bogatej młodzieży, brak zasad moralnych w wyższych sferach i pogardę wielmożów dla niżej urodzonych[2]. Prezentacja problemów epoki i niemal rewolucyjna jak na tamte czasy wymowa poematu szły w parze z dopracowaną formą. Opisy życia dworskiego wzbogacono licznymi opowiastkami mitologicznymi, które zawierają finezyjną interpretację przedstawianych zdarzeń, a całemu dziełu przydają humoru i lekkości[5]. Zarówno ody, jak i poemat cieszyły się dużym powodzeniem i zapewniły Pariniemu względny dobrobyt. Poza tym dzięki poematowi uzyskał on poparcie liberalnych kół administracji austriackiej i został mianowany redaktorem „Gazzetta de Milano”[6].

Gdy w roku 1796 Francuzi pod wodzą Bonapartego wkroczyli do Mediolanu, Parini zgodził się zostać członkiem władz miejskich. Ponieważ jednak bronił prawa Lombardii do autonomicznego rządu i administracji, został wkrótce usunięty z urzędu. Zmarł na kilka miesięcy przed powrotem Austriaków do Mediolanu. Jego postać prawie natychmiast urosła do rangi symbolu nowych ideałów ludu włoskiego i była wielokrotnie przywoływana w okresie risorgimenta[7].

Główne dzieła

Poezje

  • Alcune poesie di Ripano Eupilino (Wiersze niektóre Ripana Eupilino), 1752
  • Dialogo sopra la nobiltà (Dialog o szlachectwie), 1757
  • Il giorno (Dzień), 1763-1801
  • Odi (Ody), 1760-1770

Libretta

  • Amorosa incostanza (Miłosna niestałość), 1770
  • Iside salvata (Izyda ocalona), 1771
  • Ascanio in Alba (Askaniusz w Albie), 1771

Przypisy

  1. Zdana Matuszewicz, Giuseppe Parini, [w:] Mały słownik pisarzy włoskich, Wiedza Powszechna, Warszawa 1969, s. 147.
  2. a b Zdana Matuszewicz, Giuseppe Parini, [w:] Mały słownik pisarzy włoskich, Wiedza Powszechna, Warszawa 1969, s. 148.
  3. Józef Heistein, Historia literatury włoskiej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1987, s. 139.
  4. Piotr Kamiński, Tysiąc i jedna opera, Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA, Kraków 2008, t. 1, s. 1012.
  5. Józef Heistein, Historia literatury włoskiej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1987, s. 141.
  6. Józef Heistein, Historia literatury włoskiej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1987, s. 138.
  7. Natalino Sapegno, Historia literatury włoskiej w zarysie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969, s. 421.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się