Filozofia bizantyńska – filozofia Wschodniego Cesarstwa Rzymskiego (Bizantyńskiego). Za jej początek najczęściej uważa się rok 330 (założenie Konstantynopola), 395 (podział Cesarstwa na Wschodnie i Zachodnie) lub 527 (datę wstąpienia na tron cesarza Justyniana I), za koniec – rok 1453.
Filozofia bizantyńska stanowi integralną część filozofii greckiej. Jest spadkobierczynią i kontynuatorką filozofii antycznej. W zmienionych warunkach historycznych wykształciła jednak odmienne metody badawcze i formy wyrazu, zgodne z wiarą chrześcijańską. Ze względu na ciągłość kulturową trudno jest wskazać na konkretną datę początkową filozofii bizantyńskiej. Historycy w zależności od zapatrywań wskazują na założenie Konstantynopola (330), drugi podział Cesarstwa (395), upadek Cesarstwa na Zachodzie (476), wstąpienie na tron cesarza Justyniana (527) i zamknięcie Akademii Platońskiej (529), które uchodzi za symboliczną datę końcową filozofii antycznej. Najbardziej skrajni w tej kwestii badacze za początek filozofii bizantyńskiej uznają wstąpienie na tron pierwszego cesarza z dynastii izauryjskiej (717) lub śmierć Jana Damasceńskiego (750), kończącą okres działalności Ojców Kościoła, kiedy ostatecznie wykształciła się całkowicie odrębna forma filozofii popatrystycznej[1][2].
Ustalenie daty końcowej nie nastręcza takich trudności. Zdobycie Konstantynopola przez Turków w 1453 roku i upadek Cesarstwa Bizantyńskiego wyznaczają wyraźny kres politycznej, ekonomicznej i kulturalnej samodzielności Bizantyńczyków. Filozofia grecka przetrwała ten upadek. Kontynuując i rozwijając dotychczasowe wzory rozumowania, żyła nadal na terenach byłego Cesarstwa i w diasporze, ale zasadniczo uznaje się ją już za filozofię następnego okresu[1].
Uczeni w różny sposób dzielą filozofię bizantyńską na okresy. Najprostszy podział wyznacza cztery lub pięć okresów:
Rozpowszechniona jest też periodyzacja oparta na kryterium historycznym, zakładająca istnienie ośmiu okresów rozwoju filozofii bizantyńskiej:
| Szkoła ateńska | Szkoła aleksandryjska |
|---|---|
| Plutarch z Aten (ok. 350-432) | Hypatia z Aleksandrii (355/370-415) |
| Syrianos (zm. ok. 437) | Synezjusz (ok. 370-ok. 414) |
| Proklos (ok. 410-485) | Hierokles z Aleksandrii |
| Marinos z Neapolis (ok. 440-po 486) | Hermiasz (ok. 410-ok. 450) |
| Izydor z Aleksandrii (ok. 450-ok. 520) | Amoniusz (ok. 435-po 515) |
| Zenodot | Nemezjusz z Emesy |
| Szkoła ateńska | Szkoła aleksandryjska | Szkoła gazejska | Inni |
|---|---|---|---|
| Damascjusz (ok. 462-po 538) | Jan Filopon (475/490-567/580) | Eneasz z Gazy (ok. 450-po 518) | Pseudo-Dionizy Areopagita |
| Symplicjusz (ok. 490-560) | Olimpiodor Młodszy (ok. 500-ok. 570) | Zachariasz Retor (zm. przed 533) | Leoncjusz z Bizancjum (ok. 485-544) |
| Pryscjan | Dawid Niezwyciężony (ok. 470-550/560) | Prokop z Gazy (ok. 465-ok. 528) | Sergiusz z Reszainy |
| Eliasz[6] |
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.