| |||||
| |||||
| Dewiza: (fil.) Maka-Diyos, Maka-Tao, Makakalikasan at Makabansa (Dla Boga, ludzi, natury i kraju) | |||||
| Hymn: (Wybrany kraj) | |||||
.svg)
| |||||
| Język urzędowy | filipiński, angielski | ||||
| Stolica | Manila | ||||
| Ustrój polityczny | republika | ||||
| Głowa państwa | prezydent Rodrigo Duterte | ||||
| Szef rządu | prezydent Rodrigo Duterte | ||||
| Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
72. na świecie 300 000 km² 1830 km² (0,61%)[1] | ||||
| Liczba ludności (2018) • całkowita • gęstość zaludnienia |
13. na świecie 105 893 381[2] 353 osób/km² | ||||
| PKB (2017) • całkowite • na osobę |
313,4 mld[3] USD 2 976,3[3] USD | ||||
| PKB (PSN) (2017) • całkowite • na osobę |
875,6 mld[3] dolarów międzynar. 8 314,6[3] dolarów międzynar. | ||||
| waluta | peso filipińskie (PHP) | ||||
| Niepodległość | od USA 4 lipca 1946 | ||||
| Religia dominująca | katolicyzm | ||||
| Strefa czasowa | UTC +8 | ||||
| Kod ISO 3166 | PH | ||||
| Domena internetowa | .ph | ||||
| Kod samochodowy | RP | ||||
| Kod samolotowy | RP | ||||
| Kod telefoniczny | +63 | ||||
_-_PHL_-_UNOCHA.svg) | |||||
Filipiny, oficjalnie Republika Filipin (fil. Pilipinas, Republika ng Pilipinas, ang. Philippines, Republic of the Philippines, hiszp. Filipinas, República de Filipinas) – państwo wyspiarskie w południowo-wschodniej Azji, położone na Archipelagu Filipińskim na Oceanie Spokojnym.
Od północy Filipiny oblewane są wodami cieśniny Luzon, od zachodu wodami Morza Południowochińskiego. Archipelag oddzielony od wyspy Borneo morzem Sulu oraz morzem Celebes od pozostałych wysp Indonezji. Od wschodu Filipiny otoczone są wodami Morza Filipińskiego. Położenie w strefie klimatu równikowego powoduje, że Filipiny narażone są na tajfuny. Bliskość pacyficznego pierścienia ognia powoduje trzęsienia ziemi. Jest to jeden z najbogatszych obszarów na świecie pod względem bioróżnorodności. Cały archipelag składa się z kilku tysięcy wysp, ale większą część powierzchni zajmują Luzon i Mindanao, pomiędzy którymi znajdują się Visayas.
Stolicą kraju jest Manila – jedna z największych metropolii globu. Filipiny mają ponad 100 mln mieszkańców i zajmują 13. miejsce na świecie pod względem liczby ludności. Dodatkowe 10 mln Filipińczyków żyje poza granicami kraju. Jednymi z pierwszych, którzy osiedlili się na archipelagu w czasach prehistorycznych byli Negryci. Później przybyły ludy austronezyjskie, a w ciągu kolejnych stuleci dotarły wpływy malajskie, chińskie, hinduskie i arabskie. W 1521 archipelag odkrył Ferdynand Magellan, a w drugiej połowie XVI wieku podbił Filip II Habsburg. W ciągu trzystu lat panowania hiszpańskiego nastąpiła prawie całkowita chrystianizacja. Pod koniec XIX wieku kontrolę nad Filipinami przejęły Stany Zjednoczone. W czasie II wojny światowej archipelag znajdował się pod okupacją japońską. Po proklamowaniu w 1946 niepodległości Filipiny doświadczyły wprowadzenia stanu wojennego przez Ferdinanda Marcosa w 1972 i obalenia jego dyktatury przez rewolucję siły ludu w 1986[4], walk z partyzantką komunistyczną i separatystami muzułmańskimi[5] oraz nieudanych prób przeprowadzenia zamachu stanu[6]. Na początku XXI wieku kraj był biedny, ale rozwija się i wzrasta liczba odwiedzających go turystów.
Nazwa Filipiny pochodzi od imienia króla Hiszpanii Filipa II Habsburga. W 1543 roku hiszpański odkrywca Ruy López de Villalobos nazwał wyspy Leyte i Samar Felipinas na cześć ówczesnego księcia Asturii. Ostatecznie dla całego archipelagu przyjęła się nazwa Las Islas Filipinas. Wcześniej Hiszpanie używali określeń Islas del Poniente (dosł. Wyspy Zachodu) lub San Lázaro – nazwy wymyślonej przez Ferdynanda Magellana[7][8][9][10][11].
Oficjalna nazwa Filipin zmieniała się kilkakrotnie w historii państwa. W czasie powstania antyhiszpańskiego w latach 1896–1898 Zgromadzenie Narodowe proklamowało utworzenie Republiki Filipińskiej (República Filipina). Od wybuchu wojny amerykańsko-hiszpańskiej (1898) do momentu powstania Wspólnoty Filipin (1934) amerykańskie władze kolonialne używały nazwy Wyspy Filipińskie (Philippine Islands). W czasie rządów amerykańskich pojawiło się także określenie Filipiny, które z czasem przyjęło się jako popularna nazwa dla kraju[12]. Po uzyskaniu niepodległości oficjalna nazwa państwa to Republika Filipin.
Filipiny dzielą się na 18 regionów, a te z kolei na 82 prowincje. Regiony geograficznie pogrupowane są w 3 grupy wysp: Luzon, Visayas oraz Mindanao.
W 1521 portugalski odkrywca Ferdynand Magellan przybył na Filipiny i przyłączył je do Królestwa Hiszpanii[13]. Kolonizacja wysp rozpoczęła się od momentu pojawienia się na nich Miguela Lópeza de Legazpi, który przybył na nie z Meksyku w 1565. Założył wówczas pierwszą europejską osadę Cebu. W 1571 została założona Manila jako stolica Hiszpańskich Indii Wschodnich. W 1896 na Filipinach wybuchło powstanie przeciwko Hiszpanom. Do konfliktu włączyły się Stany Zjednoczone i przejęły kontrolę nad krajem. W 1916 Filipiny uzyskały poszerzenie uprawnień, a w 1934 status niezależnej wspólnoty (Philippines Commonwealth).
W 1942 Filipiny dostały się pod okupację japońską. Główną siłą oporu wobec najeźdźców był – związany z Komunistyczną Partią Filipin – Hukbalahap. W 1946 Filipiny uzyskały niepodległość. Po zakończeniu wojny, w 1948 wybuchło powstanie chłopskie zorganizowane przez partyzantów Hukbong, w dużej mierze wywodzących się z ruchu oporu w czasie okupacji. Powstanie zostało stłumione na początku lat 50. Głównym celem powstańców była reforma rolna i zerwanie stosunków z USA, których Filipiny były niegdyś kolonią. W 1962 roku Filipiny poparły rebelię w Brunei oraz udzieliły schronienia jej przywódcom. Wynikało to z filipińskich pretensji do tego regionu oraz niechęci do włączenia Brunei w skład Malezji[14]. W 1965 roku dyktatorskie rządy wprowadził Ferdinand Marcos. Nieudolne i skorumpowane rządy stały się przyczyną licznych wystąpień, strajków oraz kampanii partyzanckich przygotowanych przez lewicową Nową Armię Ludową oraz separatystyczny Narodowy Front Wyzwolenia Moro i Islamski Front Wyzwolenia Moro. Konflikt partyzancki zapoczątkowany w 1969 roku i trwający do dziś pochłonął około 40 tysięcy ofiar[15][16]. W 1986 w kraju dokonał się pokojowy przewrót, w wyniku którego obalona została dyktatura Marcosa (rządził od 1965), a władzę objęła Corazon Aquino, zwyciężczyni wyborów prezydenckich. W latach 1992–1998 na stanowisku szefa państwa zasiadał Fidel Ramos. W 1998 odbyły się kolejne wybory prezydenckie, wygrane przez Josepha Estradę. W styczniu 2001 Estrada został pozbawiony urzędu w wyniku oskarżenia o malwersacje finansowe. Jego miejsce zajęła wiceprezydent Gloria Macapagal-Arroyo, która wygrała wybory również w 2004. W 2010 na stanowisku zastąpił ją Benigno Aquino III. W 2016 wybory wygrał Rodrigo Duterte, który zaczął swoje rządy 30 czerwca.
Filipiny dysponują trzema rodzajami sił zbrojnych: siłami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi[17]. Uzbrojenie sił lądowych Filipin składało się w 2014 z: 531 opancerzonych pojazdów bojowych oraz 270 zestawów artylerii holowanej[17]. Marynarka wojenna Filipin dysponowała w 2014: 28 okrętami obrony przybrzeża, 11 korwetami oraz trzema fregatami[17].
Wojska filipinskie w 2014 roku liczyły 220 tys. żołnierzy służby czynnej oraz 430 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2014) filipińskie siły zbrojne stanowią 37. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 3 mld dolarów (USD)[17].
Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center[19][20]:
18 września 2014 władze filipińskie zarejestrowały Filipiński Kościół Prawosławny, podlegający Patriarchatowi Moskiewskiemu[21].
Metro Manila, zwane także Regionem Stołecznym, obejmuje właściwe miasto Manila oraz 15 sąsiednich miast i jedną gminę. Dziesięć z nich plasuje się na liście dwudziestu największych miast Filipin. Metro Manila liczy ok. 11 milionów mieszkańców i jest jedną z największych aglomeracji na świecie. Obszar Wielkiej Manili (Greater Manila), w skład którego wchodzą fragmenty pobliskich prowincji, liczy ok. 20 milionów mieszkańców[22][23]. Ważnymi ośrodkami miejskimi są także Davao i Cebu City.
Poniższe zestawienie przedstawia dziesięć największych pod względem liczby ludności miast Filipin[24]:
| Największe miasta | Największe zespoły miejskie | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Lp. | Miasto | Populacja | Wzrost pop. | Region |  Metro Manila  Metro Cebu | ||
| 1 |  Quezon City |
2 679 450 | 2,53% | Region Stołeczny | |||
| 2 |  Manila |
1 660 714 | 0,03% | Region Stołeczny | |||
| 3 |  Caloocan |
1 378 856 | 2,53% | Region Stołeczny | |||
| 4 |  Davao |
1 363 337 | 1,81% | Davao | |||
| 5 | Cebu City | 798 809 | 2,16% | Central Visayas | |||
| 6 |  Zamboanga |
774 407 | 3,54% | Zamboanga Peninsula | |||
| 7 |  Antipolo |
633 971 | 5,22% | CALABARZON | |||
| 8 |  Pasig |
617 301 | 2,29% | Region Stołeczny | |||
| 9 | Taguig | 613 343 | 4,07% | Region Stołeczny | |||
| 10 |  Valenzuela |
568 928 | 2,23% | Region Stołeczny | |||
| Na podstawie spisu powszechnego 2007 | |||||||
W 2015 roku kraj ten odwiedziło 5,361 mln. turystów (10,9% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 5,276 mld dolarów[25].
Atrakcje turystyczne:
| |||||||||||||
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
Betónové žumpy Košice Szamba betonowe Stęszew ts2 space Ts2 Space ts2 satellite be your own boss
