Eter dietylowy (pot. eter etylowy[a], eter[13]) – organiczny związek chemiczny z grupy eterów, zbudowany z dwóch grup etylowych przyłączonych do atomu tlenu. Ma właściwości narkotyczne, nasenne i znieczulające. Nałogowe wąchanie lub spożywanie eteru nosi nazwę eteromanii.
Otrzymywanie
Eter dietylowy otrzymuje się w wyniku dehydratacji alkoholu etylowego (działając na niego stężonym kwasem siarkowym w temperaturze 140 °C). W przemyśle otrzymywany jest w wyniku dehydratacji par alkoholu etylowego przepuszczanych nad Al 2O 3 lub zeolitami.
Właściwości fizykochemiczne
Eter dietylowy jest bezbarwną, lotną, skrajnie łatwopalną cieczą[14]. Z powietrzem (i tlenem) tworzy mieszaninę wybuchową. Jego pary są cięższe od powietrza (gęstość par eteru jest 2,56 raza większa od gęstości powietrza[4]), co powoduje, że „pełzają” po stole laboratoryjnym, unosząc się z otwartej butelki.
Eter dietylowy jest substancją bardzo lotną i niezwykle łatwopalną (temperatura zapłonu −45 °C[12]). Z powietrzem atmosferycznym tworzy mieszaninę wybuchową już w niskich temperaturach. Pary eteru jako cięższe od powietrza mają tendencję do gromadzenia się przy ziemi i mogą przesuwać się po niej na dość znaczne odległości. Zapłon mieszaniny powietrzno-eterowej może nastąpić nie tylko od iskry czy płomienia, lecz nawet w wyniku kontaktu z gorącą powierzchnią, np. płytą grzejną lub gorącym trójnogiem[13].
Eter dietylowy (podobnie jak inne etery) ma skłonność do tworzenia wybuchowych, wysokowrzących nadtlenków w wyniku działania światła i kontaktu z powietrzem. Oddestylowanie eteru zawierającego nadtlenki prowadzi do ich zatężenia i może spowodować eksplozję. Dlatego przed przystąpieniem do destylacji eteru należy wykonać test na obecność nadtlenków, a w razie stwierdzenia ich obecności należy rozłożyć je za pomocą środka redukującego[13].
W celu zmniejszenia ryzyka wytworzenia nadtlenków do eteru występującego w handlu bywają dodawane stabilizatory, np. butylowany hydroksytoluen jako przeciwutleniacz. Wodę i nadtlenki usuwa się z eteru poprzez destylację znad sodu i benzofenonu albo przepuszczając eter przez kolumnę wypełnioną aktywowanym glinem[18].
↑Z formalnego punktu widzenia eter etylowy to ogólna nazwa każdego eteru, w którym występuje jedna grupa etylowa (C 2H 5−). W praktyce laboratoryjnej i przemysłowej nazwa ta odnosi się do eteru dietylowego.
Przypisy
↑ abHenri A.H.A.FavreHenri A.H.A., Warren H.W.H.PowellWarren H.W.H., Nomenclature of Organic Chemistry. IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013, wyd. 1, Royal Society of Chemistry, International Union of Pure and Applied Chemistry, 2014, s. 703, DOI: 10.1039/9781849733069, ISBN 978-0-85404-182-4(ang.).
↑Podręczny słownik chemiczny, RomualdR.Hassa (red.), JanuszJ.Mrzigod (red.), JanuszJ.Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 124, ISBN 83-7183-240-0.
↑ abcArthur I.A.I.VogelArthur I.A.I., Preparatyka organiczna, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1984, s. 223.
↑etylowy eter, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, WładysławW.Gajewski (red.), Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, s. 203, OCLC 33835352.
↑Farmakopea Polska XII 2020 – monografia szczegółowa t.1 > Aether – Eter dietylowy.
↑Farmakopea Polska XII 2020 – monografia szczegółowa > Aether anaestheticus – Eter dietylowy do narkozy. [Obecnie obowiązujące XII wydanie FP wymienia nadal tę monografię (s. 2113), więc oficjalnie lek istnie nadal.]
↑Tadeusz Krzymowski, Jadwiga Przała: Fizjologia zwierząt. Podręcznik dla studentów wydziałów medycyny weterynaryjnej, wydziałów biologii i hodowli zwierząt akademii rolniczych i uniwersytetów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2005, s. 27. ISBN 83-09-01792-8.
↑W.L.F.W.L.F.ArmaregoW.L.F.W.L.F., C.L.L.C.L.L.ChaiC.L.L.C.L.L., Purification of laboratory chemicals, 2003, ISBN 978-0-7506-7571-0.brak strony (książka)
