Edukacja dwujęzyczna – rodzaj kształcenia korzystający z dwóch języków wykładowych[1]. W literaturze edukacyjnej i lingwistycznej można spotkać pojęcie edukacja bilingwalna (ang. bilingual education, kalka językowa oznaczająca edukację dwujęzyczną) wykorzystywane również do opisu kształcenia korzystającego z więcej niż dwóch języków. UNESCO w 1999 roku określiło edukację wielojęzyczną (multilingual education) jako edukację wykorzystującą co najmniej trzy języki[1]:
Dokładne zdefiniowanie edukacji dwujęzycznej jest trudne z powodu istnienia wielu definicji dwujęzyczności[2].
Colin Baker rozróżnił cztery typy edukacji dwujęzycznej[3]:
Typ edukacji | Język ojczysty uczniów | Język wykładowy | Cele społeczne i edukacyjne | Cele językowe |
---|---|---|---|---|
Submersja | Język mniejszości | Język większości | Asymilacja | Jednojęzyczność w języku dominującym |
Okres przejściowy | Język mniejszości | Okres przejściowy z języka mniejszości do języka większości | Asymilacja | Względna jednojęzyczność w języku dominującym (dwujęzyczność zubażająca lub subtraktywna) |
Immersja | Język większości | Dwujęzyczność, z początkowym naciskiem na język obcy (język mniejszości) | Pluralizm i rozwój | Dwujęzyczność (w mowie i piśmie) |
Podtrzymanie | Język mniejszości | Dwujęzyczność, w naciskiem na język ojczysty (język mniejszości) | Podtrzymanie, pluralizm i rozwój | Dwujęzyczność (w mowie i piśmie) |
Powyższe rozróżnienie dotyczy głównie dzieci imigrantów w nowym kraju i nie bierze pod uwagę innych sytuacji.
Edukacja dwu- i wielojęzyczna występuje także w państwach wielojęzycznych, w których istnieje więcej niż jeden język urzędowy, np. Szwajcaria, Luksemburg lub Indie. W Katalonii i Kraju Basków edukacja może być prowadzona w języku hiszpańskim lub języku regionalnym (język kataloński lub język baskijski).
Edukacja dwujęzyczna może przybierać wielorakie formy w zależności od prestiżu danego języka w poszczególnych społeczeństwach i klasy społecznej rodziców[4].
W Polsce powszechna edukacja dwujęzyczna nie została wprowadzona jako rozwiązanie systemowe z uwagi na brak większych mniejszości językowych. Jednak istnieje szereg publicznych i niepublicznych placówek edukacyjnych z dwoma lub więcej językami wykładowymi. W roku 2008 istniały w Polsce 123 szkoły publiczne (licea, gimnazja i – na zasadzie eksperymentu – szkoły podstawowe) z klasami dwujęzycznymi. Łącznie uczęszczało do nich 11500 uczniów. Drugim językiem wykładowym był język: angielski (41), niemiecki (30), francuski (29), hiszpański (16), rosyjski (1)[7]. Projekt reformy szkolnictwa w roku 2017 przewidywał możliwość tworzenia oddziałów dwujęzycznych od klasy VII szkoły podstawowej oraz klas wstępnych dla oddziałów dwujęzycznych w szkołach ponadpodstawowych[8].
Do tego należy dodać pewną liczbę szkół niepublicznych (społecznych i prywatnych) prowadzących edukację dwujęzyczną[9] lub trójjęzyczną[10].
Ani Ministerstwo Edukacji Narodowej[11], ani kuratoria oświaty[12], ani Główny Urząd Statystyczny[13] nie udostępniają na swoich stronach internetowych wydzielonych statystyk dotyczących liczby szkół i uczniów wielojęzycznych w Polsce, dlatego brak kompletnej, systematycznej i aktualnej informacji na ten temat.
Wokół tematu edukacji dwujęzycznej przez lata narosło wiele mitów. Polscy naukowcy jako najczęstsze wytypowali przekonania[14]:
Są to szkodliwe stereotypy dawno obalone przez naukę[14], niestety wciąż podzielane przez wielu rodziców.
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.