Drugi Powszechny Spis Ludności – drugi spis powszechny przeprowadzony przez państwo polskie 9 grudnia 1931 roku. Według spisu, populacja Polski wynosiła 32 108 000, z czego 21 835 000 to osoby polskojęzyczne, a reszta – użytkownicy języków mniejszości narodowych (spis nie uwzględniał pytania o narodowość).
Spis przeprowadzono na podstawie ustawy z dnia 14 października 1931 r., która ustaliła datę najbliższego spisu, a także potwierdziła, że kolejne spisy będą przeprowadzane co 10 lat, w terminach ustalanych każdorazowo przez Radę Ministrów. Zakres spisu i organizację określiło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1931 r. (Dz.U. z 1931 r. nr 80, poz. 629).
Nastąpiły zmiany w stosunku do kwestionariusza statystycznego poprzedniego (pierwszego) spisu z 1921. Opuszczono pytanie o narodowość, zrezygnowano także ze spisu gospodarstw rolnych pozostawiając tylko pytanie o ogólną powierzchnię gruntów i użytków rolnych. Dodano pytanie o umiejętność czytania i pisania.
Wyniki ostateczne opublikowano w serii Statystyka Polski w 39 tomach w latach 1936–1939 w podziale administracyjnym według stanu w dniu 1 stycznia 1933 r. (dla województw centralnych i wschodnich), bądź w dniu 1 sierpnia 1934 r. (dla województw zachodnich i południowych). Publikację skorowidzu miejscowości przerwał wybuch II wojny światowej, wydano jedynie zeszyt dotyczący województwa wileńskiego i skorowidz gmin z podaniem liczby budynków mieszkalnych i liczby ludności według płci.
Podobnie jak w przypadku poprzedniego spisu, wiarygodność spisu z 1931 r. w odniesieniu do statystyki narodowościowej na terenach wschodnich była kwestionowana przez polskich statystyków i historyków już przed wojną (Alfons Krysiński, 1932, 1937, Eugeniusz Romer 1938), a także po wojnie (Edward Szturm de Sztrem (prezes GUS w latach 30.), 1946; Zbigniew Landau i Jerzy Tomaszewski, 1971; Janusz Żarnowski, 1973; Waldemar Michowicz, 1982).
Ludność według województw
Języki według spisu
| Razem[b][c][d][2] |
polski |
ukraiński |
żydowski |
ruski[e] |
białoruski |
niemiecki |
tutejszy[f] |
hebrajski |
rosyjski |
litewski |
nie podany |
czeski |
inny
|
| 31 915 779 |
21 993 444 |
3 221 975 |
2 489 034 |
1 219 647 |
989 852 |
740 992 |
707 088 |
243 539 |
138 713 |
83 116 |
39 163 |
38 097 |
11 119
|
| 100% |
68,91% |
10,10% |
7,80% |
3,82% |
3,10% |
2,32% |
2,22% |
0,76% |
0,43% |
0,26% |
0,12% |
0,12% |
~0,04%
|
Zobacz też
|
Zobacz multimedia związane z tematem: Spis powszechny 1931-zeszyty Statystyka Polski
|
Uwagi
- ↑ W tym 191 473 osoby wojska skoszarowanego.
- ↑ „Naród nie jest społecznością homogeniczną, stąd też w przypadku ukraińskiego etnosu zamieszkującego terytorium II Rzeczypospolitej możemy wyróżnić następujące grupy prezentujące różny stopień świadomości i samoidentyfikacji: 1. Ukraińcy świadomi swej odrębności narodowej, kultywujący swą odrębność i manifestujący ją na zewnątrz; 2. Ukraińcy o ugruntowanej świadomości narodowej, ograniczający ją jednak do sfery rodzinnej i konfesyjnej; 3. Ukraińcy o niewykształconej świadomości narodowej, zachowujący poczucie odrębności na poziomie etnicznym oraz utrzymujący więź ze swym wyznaniem, słabo znający język literacki, ale modlący się po rusku (Rusini)”'; Robert Potocki, Polityka państwa polskiego wobec zagadnienia ukraińskiego w latach 1930–1939, Lublin 2003, wyd. Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, ISBN 83-917615-4-1, s. 45.
- ↑ „Liczebność Rusinów, których – poza przywódcami, określającymi się coraz wyraźniej jako Rosjanie, czego dowodzili przez przyjmowanie języka rosyjskiego- uznać należy za zbiorowość etniczną, była znikoma. Na podstawie statystyk wyborczych oraz liczby członków instytucji i stowarzyszeń kulturalnych (Towarzystwo im. Mychajła Kaczkowskiego) oraz gospodarczych (Rewizyjny Związek Ruskich Spółdzielni, Ruskij Rolniczyj Sojuz) pozostających pod wpływami „staroruskimi” można ją szacować na 4 do 8% ogółu populacji ukraińskiej.” Grzegorz Hryciuk Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń 2005, Wyd. Adam Marszałek, ISBN 83-7441-121-X, s. 104. „A. Krysiński szacował rzeczywistą liczebność grupy uważającej się za „Rusinów” na 250 tys.” Andrzej Chojnowski, Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921–1939, Wrocław 1979, Wyd. Zakład Narodowy im Ossolińskich, ISBN 83-04-00017-2, s 9. przypis 14.
- ↑ Uwzględniany we wszystkich województwach oprócz poleskiego.
- ↑ „Metoda, użyta przy badaniu stosunków językowych wśród mniejszości słowiańskich w Małopolsce Wschodniej, była zupełnie inną, inną też będzie dokładność wyników językowych w tej dzielnicy, oczywiście, jeżeli chodzi o ustalenie podziału tych mniejszości na poszczególne grupy, nie zaś o odgraniczenie ich od ludności polskiej. Tutaj, z powodu protestów ludności staroruskiej, odżegnywującej się od nazwy języka „ukraińskiego”, której narzucenie, jako jedynie obowiązującej, mogłoby wpłynąć ujemnie na przebieg akcji spisowej, a więc wyłącznie ze względów technicznych, nie zaś zasadniczych, wprowadzono równolegle oba określenia: „język ukraiński” i „język ruski”, dając jednocześnie obu odłamom ludności możność określenia języka ojczystego nazwą dowolnie wybraną. Uzyskane w obu rubrykach liczby nie zostaną jednak ogłoszone oddzielnie, lecz będą złączone w jedną wspólną pozycję spisową języka ojczystego ukraińskiego (ruskiego), tak jak to zostało dokonane w dopiero co przytoczonem oszacowaniu. Stanie się to dlatego, „że oba wyrazy zostały użyte na oznaczenie jednej i tej samej grupy etnicznej i że za zasadnicze określenie języka tej grupy jest uważane określenie – „ukraiński” (patrz wywiad z p. Dr. Buławskim – „Sprawy Narodowościowe” Nr. 1/1932, s. 6). W ten sposób nastawienie ideologiczne spisu 1931 r. w stosunku do mniejszości słowiańskich w Małopolsce, pomimo uzasadnionej względami natury technicznej różnicy terminologji, zasadniczo nie różni się od nastawienia spisu 1921 oraz wszystkich przedwojennych spisów austrjackich, które, tak jak i spis 1931 r., wychodziły z założenia nierozróżniania podziału tych mniejszości, a mianowicie: podziału językowego w spisach austrjackich, narodowościowego zaś w spisie 1921 r. (…) Zresztą stwierdzenie istnienia w Małopolsce nieistniejącej ani na Ziemiach Wschodnich ani nigdzie poza granicami Rzeczypospolitej odrębnej narodowości lub języka „ruskiego”, czwartego z kolei w Słowiańszczyźnie Wschodniej obok białoruskiego, ukraińskiego i rosyjskiego, nie mogłoby być obecnie naukowo uzasadnione.” Alfons Krysiński, Ludność polska i mniejszości w świetle spisów 1921 i 1931, Warszawa 1933, Instytut Badań Spraw Narodowościowych, Biblioteka Spraw Narodowościowych nr 11, s. 44–46.
- ↑ Tylko w województwie poleskim.
Przypisy
- ↑ Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1 .
- ↑ Na podstawie zeszytu spisu statystycznego – Tablica 10, strona 30 pliku pdf.
Bibliografia
- III. ŹRÓDŁA STATYSTYKI LUDNOŚCI. igipz.pan.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-01)].
Linki zewnętrzne
- Spis powszechny 1931 [online], Centralna Biblioteka Statystyczna .
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII 1931 r: Formularze i instrukcje spisowe
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Nieruchomości i budynki w miastach
- Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9. XII 1931 r.: mieszkania i gospodarstwa domowe, ludność, stosunki zawodowe: województwo wileńskie bez miasta Wilna
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Miasto Wilno
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Miasto St. Warszawa
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo śląskie
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII 1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo Warszawskie
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Miasto Lwów
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Polska: (dane skrócone)
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Miasto Kraków
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo stanisławowskie
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Miasto Łódź
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo wołyńskie
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo nowogródzkie
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Miasto Poznań
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo pomorskie
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo poznańskie bez miasta Poznania
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo łódzkie bez miasta Łodzi
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo białostockie
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo tarnopolskie
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo kieleckie
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo lubelskie
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo poleskie
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Polska: Mieszkania i gospodarstwa domowe, ludność.
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Polska: Stosunki zawodowe – ludność w rolnictwie.
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Polska: Stosunki zawodowe – ludność poza rolnictwem (część 1)
- Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r: Polska: Stosunki zawodowe – ludność poza rolnictwem (część 2)
- Drugi Powszechny Spis Ludności z dnia 9 grudnia 1931 r: ludność obecna cywilna (bez wojska skoszarowanego) według spisów 1921 i 1931 r: pierwsze wyniki na podstawie doniesień telegraficznych
- Drugi Powszechny Spis Ludności z dnia 9 grudnia 1931 r: ludność obecna Polski z wojskiem skoszarowanem: pierwsze wyniki na podstawie doniesień telegraficznych
- Drugi Powszechny Spis Ludności z dnia 9 grudnia 1931 r: miasta liczące powyżej 10 000 mieszkańców według spisów 1931 i 1921 r: wyniki tymczasowe
- Drugi Powszechny Spis Ludności z dnia 9 grudnia 1931 r: miasta liczące poniżej 10 000 mieszkańców według spisów 1931 i 1921 r: wyniki tymczasowe
- Drugi Powszechny Spis Ludności z dnia 9 grudnia 1931 r: ludność obecna według języka ojczystego na podstawie spisu z dn. 9.XII.1931 r: wyniki tymczasowe
- Drugi Powszechny Spis Ludności z dnia 9 grudnia 1931 r: wyniki ostateczne opracowania spisu ludności z dn. 9.XII.1931 r. w postaci skróconej dla wszystkich województw, powiatów i miast powyżej 20 000 mieszkańców Rzeczypospolitej Polskiej
|
|
- Spis ludności na Litwie w 1918
- Spis ludności na Górnym Śląsku w 1919
- Spis ludności na Ziemiach Wschodnich w 1919
|
