| 1938-1939 | |||||
| |||||
| Dewiza: (czes.) Pravda vítězí (Prawda zwycięża) | |||||
| Hymn: • Kde domov můj • Nad Tatrou sa blýska (Gdzie dom mój i Nad Tatrami się błyska) | |||||
.svg)
| |||||
| Język urzędowy | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Ustrój polityczny | |||||
| Głowa państwa |
prezydent (ostatni) Emil Hácha | ||||
| Szef rządu |
premier (ostatni) Rudolf Beran | ||||
| Powierzchnia • całkowita |
| ||||
| Waluta |
korona czechosłowacka (K, CSK) | ||||
| Przekształcenie z Czechosłowacji | |||||
| Rozpad i częściowa aneksja |
przez III Rzeszę | ||||
| Strefa czasowa |
UTC +1 – zima | ||||
| |||||
Republika Czecho-Słowacka, Czecho-Słowacja (cz. i słow. Česko-Slovenská Republika, Česko-Slovensko) – państwo powstałe po zajęciu Kraju Sudetów przez III Rzeszę i przekształceniu konstytucyjnym I Republiki Czechosłowackiej 1 października 1938 w państwo federacyjne zwane drugą republiką, złożone z Czech, Słowacji i Ukrainy Karpackiej. Zostało zlikwidowane 16 marca 1939, po ogłoszeniu niepodległości przez Republikę Słowacką (14 marca) i zajęciu pozostałej części przez III Rzeszę i przekształceniu w Protektorat Czech i Moraw.
30 września 1938 układ monachijski przyznał Niemcom Kraj Sudetów, zamieszkany przez etniczną większość niemiecką (Niemcy sudeccy)[1]. Wobec nierozstrzygnięcia w układzie monachijskim roszczeń Polski do Czechosłowacji na zasadzie parytetu, 1 października 1938 Czechosłowacja przyjęła wystosowane 30 września ultimatum Polski, wyrażając zgodę na zajęcie Śląska Zaolziańskiego, zamieszkanego przez etniczną większość polską[2]. W listopadzie Węgrzy na mocy pierwszego arbitrażu wiedeńskiego zajęli południową Słowację i południową Ruś Zakarpacką z Użhorodem i Mukaczewem, zamieszkane przez etniczną większość węgierską[1].
W konsekwencji układu monachijskiego i załamania się dotychczasowego systemu sojuszy Czechosłowacji opartych o Francję, wobec rezygnacji Francji i ZSRR z obrony integralności terytorialnej sojusznika, do dymisji podał się dotychczasowy prezydent Edvard Beneš. Zastąpił go Emil Hácha, do tej pory apolityczny prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego Czechosłowacji prowadzący wobec Niemiec politykę appeasementu[3]. Po utracie sudeckich fortyfikacji kraj był bezbronny wobec III Rzeszy i pozostałych sąsiadów, pomimo posiadania znacznych zasobów sprzętu wojskowego i fabryk przemysłu zbrojeniowego. Próba odsprzedaży części sprzętu Polsce i krajom bałkańskim została zablokowana przez III Rzeszę. Nowy czeski rząd, na czele którego stanął premier Rudolf Beran, zaczął kopiować model włoskiego faszyzmu, tworząc Partię Jedności Narodowej (cz. Strana národní jednoty) i wprowadzając cenzurę. Działalność Komunistycznej Partii Czechosłowacji, Kominternu i faszystowskiej Vlajki została zakazana[4]. Rząd II Republiki jeszcze przed rozpoczęciem niemieckiej okupacji ograniczył prawa części obywateli wprowadzając antysemickie ustawy rasowe, a dekretem z 2 marca 1939 roku stworzył także obozy dla Romów w Letach i Hodoninie[5].
Hitler dążył do dalszego rozpadu Czechosłowacji. W Bratysławie doszło do walk, które próbowały spacyfikować wojska federalne[6]. 14 marca 1939 powołany po październiku 1938 autonomiczny parlament słowacki ogłosił w Bratysławie akt niepodległości i utworzenie Republiki Słowackiej[7]. Nastąpiło to pod presją Hitlera i groźbą aneksji kraju przez Węgry, których częścią terytorium Słowacji było do traktatu w Trianon z 1920[8]. Nowe słowackie państwo zostało uznane przez większość państw europejskich, nawet Związek Radziecki, było jednak jedynie satelitą III Rzeszy[8]. Następnego dnia Wehrmacht rozpoczął zajmowanie na terytorium Czech i Moraw, łamiąc ustalenia układu monachijskiego. Doszło do obrony koszar Czajanka. 16 marca 1939 przy wymuszonej zgodzie prez. Emila Hachy[9] III Rzesza utworzyła z zajętych ziem czeskich Protektorat Czech i Moraw. Pozornie zachowany został dotychczasowy ustrój wewnętrzny państwa przy likwidacji armii i przejęciu jej uzbrojenia przez Wehrmacht[3]. Protektorem z ramienia Rzeszy został Konstantin von Neurath[10]. Zasoby wojskowe (500 czołgów i 1600 samolotów[8]) i potencjał czeskiego przemysłu zbrojeniowego zostały przejęte przez III Rzeszę. W maju 1939 depozyt złota Banku Czechosłowacji znajdujący się w bankach Wielkiej Brytanii został na żądanie rządu Protektoratu przekazany do Pragi, gdzie został następnie zagarnięty przez Niemcy, co pozwoliło ugasić kryzys walutowy Rzeszy[8]. Część żołnierzy armii Czecho-Słowacji, głównie lotników, uciekała przez Polskę – a po upadku Polski przez Węgry, Jugosławię i Rumunię – do Francji, biorąc dalej udział w II wojnie światowej. Część uciekinierów wstąpiła w Polsce do efemerycznego Legionu Czechów i Słowaków[11].
Słowacja została z kolei zmuszona do zawarcia układu podporządkowującego politykę zagraniczną III Rzeszy i dopuściła do wprowadzenia Wehrmachtu na swoje terytorium (pas doliny Wagu)[12]. We wrześniu 1939 uczestniczyła w kampanii wrześniowej po stronie III Rzeszy przeciwko Polsce (atak słowacki na Polskę).
| Państwo czeskie |
|
|---|---|
| Pozostałe |
| Państwo słowackie |
|
|---|---|
| Pozostałe |
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
.svg)
