stredoslovenské nárečia
Obszar

Słowacja (rejon Liptowa, Orawy, Turcza, Tekowa, Hontu, Novohradu, Gemeru oraz region zwoleński)

Klasyfikacja genetyczna
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Dialekt środkowosłowacki, gwary środkowosłowackie (słow. stredoslovenské nárečia) – regionalne formy języka słowackiego, obejmujące zasięgiem rejon Liptowa, Orawy, Turca, Tekova, Hontu, Novohradu, Gemeru oraz region zwoleński[1]. Pod względem fonetycznym i gramatycznym są zbliżone do współczesnego języka literackiego[2].

Charakterystyka

Do charakterystycznych cech gwar środkowosłowackich należą[3][4]:

  • akcent na pierwszej sylabie słowa
  • sylaby ra-, la- (zamiast ro-, lo-) na początku niektórych wyrazów (ražeň, rakita, lakeť)
  • samogłoska a w miejsce jerów w słowach baza, daska, dážď, raž, chrbát
  • samogłoska ä (w sylabach krótkich) względnie dwugłoska ia (w sylabach długich) w miejsce pierwotnego nosowego e (piatok, ďeviati, pamiatka)
  • częste występowanie dwugłosek ia, ie, iu, uo (seďia, smiech, stuol)
  • szerszy zakres stosowania spółgłosek miękkich ď, ť, ň, ľ
  • l w miejscu dl, tl (salo, omelo)
  • bilabialne u w miejsce -l czasu przeszłego (bou) oraz w miejsce v we wnętrzu lub na końcu słowa (hláuka)
  • funkcjonują grupy spółgłoskowe šť, žď
  • funkcjonuje zasada rytmiczna
  • narzędnik liczby pojedynczej rzeczowników i przymiotników rodzaju żeńskiego oraz zaimków pierwszej i drugiej osoby przybiera końcówkę -ou (s peknou ženou, so mnou)
  • mianownik liczby mnogiej niektórych rzeczowników rodzaju męskiego przybiera końcówkę -ia (braťia, sinovia)
  • mianownik liczby pojedynczej przymiotników rodzaju nijakiego przybiera końcówkę -uo (peknuo)
  • miejscownik liczby pojedynczej przymiotników rodzaju męskgo i nijakiego oraz zaimków przybiera końcówkę -om (dobrom, o ňom)
  • trzecia osoba liczby mnogiej czasownika byť brzmi sa (zamiast )
  • charakterystyczne elementy leksykalne, po części tożsame ze słownictwem zachodniosłowackim; do wyrazów środkowosłowackich należą m.in. hábi, klobúk, šatka, praženica, vrecko, pŕhľava, klinček, pôľka

Podział wewnętrzny

Według Encyklopédii Slovenska

  • severná skupina stredoslovenských nárečí:
    • liptovské nárečia
    • oravské nárečia
    • turčianske nárečia
    • hornonitrianske nárečia
  • južná skupina stredoslovenských nárečí:
    • západná skupina:
      • zvolenské nárečia
      • tekovské nárečia
      • hontianske nárečia
      • novohradské nárečia
    • východná skupina:
      • ipeľské nárečia
      • gemerské nárečia

Według portalu slovake.eu

  • gwary liptowskie
  • gwary orawskie
  • gwary turczańskie
  • gwary górnonitrzańskie
  • gwary zwoleńskie
  • gwary tekowskie
  • gwara hontiańska
  • gwary novohradskie
  • gwary gemerskie

Przypisy

  1. Dialekty [online], slovake.eu [dostęp 2020-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-15].
  2. Zdzisław Stieber, Zarys dialektologii języków zachodnio-słowiańskich z wyborem tekstów gwarowych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1956, s. 73 [dostęp 2020-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-05].
  3. stredoslovenské nárečia, [w:] Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 423–424, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
  4. hasło „slovenské nárečia”, [w:] Malá encyklopédia Slovenska, wyd. 1, Bratislava: Veda, 1987, s. 481–482 (słow.).

Bibliografia

  • hasło „stredoslovenské nárečia”. W: Encyklopédia Slovenska. (słow.).

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się