Ten artykuł dotyczy dewizy – zasady postępowania. Zobacz też: dewizy – środki płatnicze.
Dewiza (z fr.devise „godło, zawołanie”, z łac.sententia divisa „myśl wydzielona”) – krótkie zdanie definiujące ogólną zasadę postępowania osoby lub rodu osób, organizacji lub instytucji, wyrażone najczęściej w języku narodowym lub po łacinie, rzadziej w innych językach[1]; także rodzaj epigrafu.
Oprócz rodów, w których dewiza rodowa obejmowała członków rodu, dewizy najczęściej mają organizacje, jak państwa, miasta, uczelnie, siły zbrojne i ich części, instytucje państwowe, ordery, stowarzyszenia i inne. Rzadziej dewizy osobiste mają pojedyncze osoby – zwykle związane jest to wówczas z pełnionym urzędem, np. kardynał. Pojęcie dewizy używane jest także w znaczeniu potocznym lub żartobliwym, jako czyjejś cechy lub używanego powiedzenia.
Dewiza heraldyczna umieszczona jest zwykle na wstędze pod tarczą herbową.
Dewizy heraldyczne w herbach szlacheckich zaczęły pojawiać się w XV w. i pochodziły najczęściej od rycerskiego okrzyku bojowego, jak na przykład dewiza Ryszarda Lwie Serce „Dieu et mon droit” („Bóg i moje prawo”), która później stała się elementem herbu Wielkiej Brytanii. W Polsce, początkowo nieznane, dewizy heraldyczne zaczęły pojawiać się w XVIII w. i nawiązywały do tradycji rodzinnych, jak na przykład dewiza RadziwiłłówBóg nam radzi czy dewiza ZamoyskichTo mniej boli[2].
Dewizą orderu jest zazwyczaj myśl przewodnia towarzysząca danemu orderowi, może określać zasługi lub czyny za jakie jest lub był on przyznawany. Często znajduje się na odznakach lub gwiazdach orderowych[3].
Przykładowe dewizy
Ta sekcja od 2021-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach:
Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.
Per aspera ad astra (łac.Przez trudy do gwiazd) – dewiza m.in. Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych we Wrocławiu (tu: Przez ciernie do gwiazd), krzyża harcerskiego i Sił Powietrznych RPA