W języku wietnamskim istnieją dwa zestawy liczebników: rodzimy i sino-wietnamski.

Wprowadzenie

Wśród języków wschodniej Azji będących pod silnym wpływem kultury chińskiej, języki japoński i koreański używają dwóch zestawów liczebników – rodzimego i zapożyczonego z języka chińskiego – przy czym ten drugi jest powszechniejszy. Natomiast w języku wietnamskim, wariant wywodzący się z języka chińskiego nie osiągnął jeszcze powszechnej akceptacji. Liczby od 1 do 1000 są zwykle wyrażane w rodzimym systemie wietnamskim i tylko kilka liczb (jak np. 1000000 triệu) jest wyrażane w systemie chińskim.

Liczby w języku wietnamskim można zapisywać na dwa sposoby. Sposób nowoczesny, liczby z obu wariantów zapisywane są przez latynizację quốc ngữ. Zapis archaiczny, używający pisma Hán-Nôm. Liczby wywodzące się z języka chińskiego zapisywano w Hán tự (wietnamskie pismo chińskie), a liczby rodzime w Chữ nôm.

Podstawowe cechy

  • Odmiennie niż pozostałe schińszczone systemy, język wietnamski grupuje cyfry w liczbach co tysiąc a nie w miriady. Na przykład, "123123123" zapisywane jest jako "𠬠𤾓𠄩𨒒𠀧𠬠𤾓𠄩𨒒𠀧𠦳𠬠𤾓𠄩𨒒𠀧/một trăm hai mươi ba triệu một trăm hai mươi ba nghìn (ngàn) một trăm hai mươi ba", lub "123兆123𠦳123" (123 milion, 123 tysiąc i 123)[1], podczas gdy w chińskim, japońskim i koreańskim tę samą liczbę zapisuje się jako "1亿2312万3123" (1 sto milionów, 2312 dziesięć tysięcy i 3123).
  • Mimo istnienia dwóch zestawów liczebników, wariant sino-wietnamski nie jest powszechny. Staje się on użyteczny tylko jeśli liczby przekraczają tysiące, jak np. "vạn/萬", "ức/億" i "triệu/兆". Te sino-wietnamskie słowa przedstawiają liczby używane w starożytnych Chinach, gdzie każda kolejna cyfra wzrasta dziesięciokrotnie, 億 jako liczba 105, 兆 to 106 itd.
  • Obecnie sino-wietnamskie nazwy "vạn/萬" i "ức/億" są coraz rzadziej stosowane.
  • Pewne numery są tworzone łącząc nazwy z obu wariantów, rodzimego i sino-wietnamskiego, na przykład, "mười triệu/𨒒兆", gdzie "triệu/兆" pochodzi od nazewnictwa sino-wietnamskiego, a "mười/𨒒" to słowo rodzime.

Poniższa tabela zawiera zestawienie podstawowych danych liczbowych w języku wietnamskim dla obu wariantów. Dla każdej liczby podświetlony jest powszechniejszy wariant.

Liczba Sino-wietnamski Rodzimy Uwagi
Hán tự Quốc ngữ Chữ nôm Quốc ngữ
0 空 • 〇(零) không • linh (brak) (brak) W publikacjach naukowych z fizyki często stosuje się zapożyczone słowo "zêrô (zêro, dê-rô)".
1 一(壹) nhất 𠬠 một
2 二(貳) nhị 𠄩 hai
3 三(叄) tam 𠀧 ba
4 四(肆) tứ 𦊚 bốn Dla liczebników porządkowych powyżej 20 i zliczaniu "w górę" dla cyfry 4 powszechniejsze jest użycie wariantu sino-wietnamskiego "tư/四".
5 五(伍) ngũ 𠄼 năm W dialekcie Hanoi, pięć można także wymówić jako "lăm" jeśli dwucyfrowa końcówka liczby kończy się na 5 (tj. 15, 25, 35...) aby uniknąć ewentualnej pomyłki z homonimem năm, czego przykładem jest "năm/𢆥", czyli "lat" (wiek).
6 六(陸) lục 𦒹 sáu
7 七(柒) thất 𦉱 bảy W niektórych wietnamskich dialektach czytane także jako "bẩy".
8 八(捌) bát 𠔭 tám
9 九(玖) cửu 𠃩 chín
10 (拾) thập 𨒒 mười
100 (佰) bách 𤾓 • 𠬠𤾓 trăm • một trăm Sino-wietnamskie "bách/百" to powszechny morfem (w wyrazach złożonych), który jest rzadko stosowany jako cyfra w dziedzinie matematyki. Przykład: "bách phát bách trúng/百發百中".
1000 (仟) thiên 𠦳 • 𠬠𠦳 nghìn (ngàn) • một nghìn (ngàn) Sino-wietnamskie "thiên/千" to powszechny morfem, lecz rzadko używany w znaczeniu matematycznym. Przykład: "thiên kim/千金". Wymowa "nghìn" jest typowe na północy Wietnamu, natomiast "ngàn" na południu.
10 000 • 𠬠萬 vạn • một vạn 𨒒𠦳 mười nghìn (ngàn) Słowo "một/𠬠" w "một vạn/𠬠萬" to rodzimy (termin wewnętrzny(inne języki)) morfem.
100 000 • 𠬠億 • 𨒒萬 ức • một ức • mười vạn[2] 𤾓𠦳 • 𠬠𤾓𠦳 trăm nghìn (ngàn) • một trăm nghìn (ngàn) Słowo "mười/𨒒" i "một/𠬠" w "mười vạn/𨒒萬" i "một ức/𠬠億" to rodzime (termin wewnętrzny(inne języki)) morfemy.
1 000 000 • 𠬠兆 • 𠬠𤾓萬 triệu • một triệu • một trăm vạn[3] (brak) (brak) Słowo "một/𠬠" i "trăm/𤾓" w "một triệu/𠬠兆" i "một trăm vạn/𠬠𤾓萬" to rodzime (termin wewnętrzny(inne języki)) morfemy.
10 000 000 𨒒兆 mười triệu (wariant łączony sino-wietnamski i rodzimy) (wariant łączony sino-wietnamski i rodzimy) Słowo "mười/𨒒" w "mười triệu/𨒒兆" to rodzimy (termin wewnętrzny(inne języki)) morfem.
100 000 000 𤾓兆 trăm triệu (wariant łączony sino-wietnamski i rodzimy) (wariant łączony sino-wietnamski i rodzimy) Słowo "trăm/𤾓" w "trăm triệu/𤾓兆" to rodzimy (termin wewnętrzny(inne języki)) morfem.
1 000 000 000 [4] tỷ (brak) (brak)

Przypisy

  1. Tutaj, "兆" w języku wietnamskim oznacza 1 000 000, w przeciwieństwie do chińskich liczebników, gdzie zastępuje wiele wariantów dużych liczb. Obecnie, "兆" określa 1012 w Republice Chińskiej, a powszechnie oznacza 106 w Chińskiej Republice Ludowej.
  2. Tu dien Han Viet Thieu Chuu:「(1): ức, mười vạn là một ức.
  3. Tu dien Han Viet Thieu Chuu:「(3): triệu, một trăm vạn.
  4. Hán Việt Từ Điển Trích Dẫn 漢越辭典摘引. vietnamtudien.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-28)].:「Một ngàn lần một triệu là một tỉ 秭 (*). Tức là 1.000.000.000. § Ghi chú: Ngày xưa, mười vạn 萬 là một ức 億, một vạn ức là một tỉ 秭.

Zobacz też


Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się