|
Cyfry Majów – system liczbowy o podstawie 20 stworzony przez indiańskie plemię Majów.
Dawne cywilizacje, które posługiwały się systemami o podstawie 10, wybrały taką podstawę, zapewne dlatego, że ludzie posiadają 10 palców u rąk. Pojawiają się sugestie, że Majowie używali do liczenia również palców u nóg i dlatego posługiwali się systemem o podstawie 20[1]. System Majów był systemem pozycyjnym dwudziestkowym, aczkolwiek nie w pełni. Istniał następujący podział na jednostki odpowiednich rzędów[2]:
| Rząd wielkości | Nazwa | Rozliczenie |
|---|---|---|
| 1 | kin | jednostka |
| 20 | uinal | 20 x kin |
| 360 | tun | 18 x uinal |
| 7 200 | katun | 20 x tun |
| 144 000 | baktun | 20 x katun |
| 2 880 000 | piktun | 20 x baktun |
| 57 600 000 | calabtun | 20 x piktun |
| 1 152 000 000 | kinchiltun | 20 x calabtun |
| 23 040 000 000 | alautun | 20 x kinchiltun |
Jednostka tun powinna wynosić 20 x uinal=400, a wynosi 360. Miało to związek z kalendarzem Majów. Rok słoneczny haab liczył 18 miesięcy po 20 dni oraz dodatkowo 5 dni, co łącznie daje 365 dni[2].
Liczby zapisywano w postaci kombinacji kropek i kresek. Liczby od 1 do 4 zaznaczane były odpowiednią ilością kropek, liczba 5 poziomą kreską. Zero zaznaczane było rysunkiem przypominającym półotwarte oko, skorupę ślimaka bądź też muszlę.
Cyfry od 0 do 19 Majowie umieszczali w odpowiednich rzędach wielkości. Zapisu dokonywali w kierunku pionowym z góry na dół. Jednostki wyższych rzędów znajdowały się na górze, a niższych na dole[2].
Bieżący rok 2016 oraz kilka kolejnych lat w systemie Majów zapiszemy w następujący sposób:
| Jednostka | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| x 360 (tun) | 
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| x 20 (uinal) | 
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| x 1 (kin) | 
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Niektóre lata można zapisać na kilka sposobów, np. rok 1839 można zapisać na dwa sposoby[2]:
| Jednostka | 1839 (sposób 1) | 1839 (sposób 2) |
|---|---|---|
| x 360 (tun) |
|
|
| x 20 (uinal) |
|
|
| x 1 (kin) |
|
|
Wykorzystując wszystkie dziewięć jednostek, największą liczbą, jaką można zapisać w systemie Majów jest 460 800 000 039 (słownie: czterysta sześćdziesiąt miliardów osiemset milionów trzydzieści dziewięć):
| Jednostka | 460 800 000 039 |
|---|---|
| x 23 040 000 000 (alautun) |
|
| x 1 152 000 000 (kinchiltun) |
|
| x 57 600 000 (calabtun) |
|
| x 2 880 000 (piktun) |
|
| x 144 000 (baktun) |
|
| x 7 200 (katun) |
|
| x 360 (tun) |
|
| x 20 (uinal) |
|
| x 1 (kin) |
|
Nie wiadomo, czy można zapisać większe liczby, ponieważ jednostki wyższych rzędów niż alautun nie są znane.
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
wyższa szkoła oficerska sił powietrznych naukowe koło młodych konstruktorów dęblin Szkoła średnia
