Chlebowiec
Ilustracja
Morfologia Artocarpus altilis
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

morwowate

Rodzaj

chlebowiec

Nazwa systematyczna
Artocarpus J.R. Forst. & G. Forst
Charact. Gen. 51. 29 Nov 1775
Owoce A. hetrophyllus

Chlebowiec (Artocarpus J. R. Forst. & G. Forst.) – rodzaj roślin z rodziny morwowatych. Obejmuje 56 gatunków[3]. Rośliny te rosną w Azji Południowo-Wschodniej, wyspach zachodniej Oceanii oraz w północnej części Australii[3]. Owoce szeregu gatunków są jadalne. Popularnie uprawiane (współcześnie w tropikach także poza pierwotnym zasięgiem) są takie gatunki jak: chlebowiec właściwy, różnolistny, chempedak i wonny[4].

Morfologia

Wiecznie zielone drzewa podobne do figowców. Kora, łodygi i liście po uszkodzeniu wydzielają sok mleczny[5]. Kwiaty rozdzielnopłciowe, kwiaty żeńskie gęsto skupione na krótkich i mięsistych szypułkach[5]. Owoc mięsisty.

Systematyka

Synonimy[6]

Polyphema Lour., Radermachia Thunb., Sitodium Parkinson

Pozycja systematyczna według APweb (2001...)

Rodzaj należący do rodziny morwowatych (Moraceae), która wraz z siostrzanym kladem pokrzywowatymi należy do kladu kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2].

Wykaz gatunków[3][4]
  • Artocarpus altilis (Parkinson) Fosbergchlebowiec właściwy, drzewo chlebowe
  • Artocarpus altissimus (Miq.) J.J.Sm.
  • Artocarpus anisophyllus Miq.
  • Artocarpus annulatus F.M.Jarrett
  • Artocarpus borneensis Merr.
  • Artocarpus brevipedunculatus (F.M.Jarrett) C.C.Berg
  • Artocarpus chama Buch.-Ham.
  • Artocarpus dadah Miq.
  • Artocarpus elasticus Reinw. ex Blume
  • Artocarpus excelsus F.M.Jarrett
  • Artocarpus fretessii Teijsm. & Binn. ex Hassk.
  • Artocarpus fulvicortex F.M.Jarrett
  • Artocarpus glaucus Blume
  • Artocarpus gomezianus Wall. ex Trécul
  • Artocarpus gongshanensis S.K.Wu ex C.Y.Wu & S.S.Chang
  • Artocarpus griffithii (King) Merr.
  • Artocarpus heterophyllus Lam.chlebowiec różnolistny, drzewo bochenkowe
  • Artocarpus hirsutus Lam.
  • Artocarpus hispidus F.M.Jarrett
  • Artocarpus humilis Becc.
  • Artocarpus hypargyreus Hance ex Benth.
  • Artocarpus integer (Thunb.) Merr.chlebowiec chempedak
  • Artocarpus kemando Miq.
  • Artocarpus lacucha Buch.-Ham.
  • Artocarpus lamellosus Blanco
  • Artocarpus lanceifolius Roxb.
  • Artocarpus longifolius Becc.
  • Artocarpus lowii King
  • Artocarpus montanus E.M.Gardner & Zerega
  • Artocarpus nanchuanensis S.S.Chang S.C.Tan & Z.Y.Liu
  • Artocarpus nigrifolius C.Y.Wu
  • Artocarpus nobilis Thwaites
  • Artocarpus obtusus F.M.Jarrett
  • Artocarpus odoratissimus Blanco – chlebowiec wonny
  • Artocarpus ovatus Blanco
  • Artocarpus palembanicus Miq.
  • Artocarpus parvus Gagnep.
  • Artocarpus petelotii Gagnep.
  • Artocarpus pithecogallus C.Y.Wu
  • Artocarpus reticulatus Miq.
  • Artocarpus rigidus Blume
  • Artocarpus rubrosoccatus E.M.Gardner, Chaveer. & Zerega
  • Artocarpus rubrovenius Warb.
  • Artocarpus sarawakensis F.M.Jarrett
  • Artocarpus sepicanus Diels
  • Artocarpus sericicarpus F.M.Jarrett
  • Artocarpus styracifolius Pierre
  • Artocarpus subrotundifoliu s Elmer
  • Artocarpus tamaran Becc.
  • Artocarpus teysmannii Miq.
  • Artocarpus thailandicus C.C.Berg
  • Artocarpus tomentosulus F.M.Jarrett
  • Artocarpus tonkinensis A.Chev. ex Gagnep.
  • Artocarpus treculianus Elmer
  • Artocarpus vrieseanus Miq.
  • Artocarpus xanthocarpus Merr.

Skamieniałości

Skamieniałe liście i owoce †Artocarpus dicksoni zostały znalezione w kredowych formacjach zachodniej Grenlandii. Skamieniałe liście †A. ordinarius odkryto w warstwie kredowej na południowym brzegu rzeki Jukon nieopodal Rampart na Alasce[7]. Skamieniałości †Artocarpus californica znaleziono w warstwach z eocenu i miocenu na wybrzeżu Kalifornii i Oregonu[8]. Osiem kopalnych gatunków chlebowca (†A. capellinii, †A. isseli, †A. macrophylla, †A. massalongoi, †A. multinervis, †A. ovalifolia, †A. sismondai i †A. taramellii) z rupela zostało opisanych na podstawie skamieniałych liści zebranych w latach 1857-1889 w Santa Giustina i Sassello w środkowej Ligurii we Włoszech[9].

Zastosowanie

Niektóre gatunki tego rodzaju mają jadalne owoce i są one powszechnie uprawiane. Owoce chlebowca są powszechnie uprawiane w tropikalnej Azji Południowo-Wschodniej. W Ghatach Zachodnich chlebowca uprawia się dla owoców i drewna.

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-19] (ang.).
  3. a b c Artocarpus J.R.Forst. & G.Forst.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-07-31].
  4. a b Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 118. ISBN 83-7311-378-9.
  5. a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  6. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-26].
  7. The Tertiary floras of Alaska: Issues 181–184 by Charles Arthur Hollick – 1 January 1936 – U.S. Gov't. Print. Off.
  8. The Lower Ecene Floras of Southeastern North America by Edward Wilber Berry, Professional Paper – United States Geological Survey, The Survey, 1916
  9. Maria Cristina Bonci, Grazia Vannucci, Simona Tacchino, Oligocene fossil leaves of the Perrando Collection: history, preservation, and paleoclimatic meaning, „Bolletttino della Società Paleontologica Italiana” (3), 2011, s. 145–164, DOI: 10.4435/BSPI.2011.14 [dostęp 2024-03-24].

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się