Chalkopiryt
Ilustracja
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

CuFeS2

Twardość w skali Mohsa

3,5–4[1]

Przełam

nierówny lub muszlowy

Pokrój kryształu

izometryczny, oktaedry i tetraedry często prążkowane, skupienia ziarniste, zbite, masywne, często tworzy bliźniaki

Układ krystalograficzny

tetragonalny[2]

Gęstość minerału

4,2 – 4,3[1] g/cm³

Właściwości optyczne
Barwa

mosiężnożółta[2], często z pstrymi nalotami

Rysa

zielonkawoczarna, czarna[2]

Połysk

metaliczny[2]

Chalkopiryt (piryt miedziowy) – minerał z gromady siarczków, którego głównym składnikiem jest mieszany siarczek miedzi(II) i żelaza(II) (CuFeS2)[1]. Jest minerałem pospolitym i bardzo szeroko rozpowszechnionym.

Nazwa pochodzi od gr. chalkós, "miedź" + pyrítes, "ogniowy" i nawiązuje do składu chemicznego i barwy tego minerału.

Charakterystyka

Właściwości

Tworzy kryształy izometryczne o pokroju czworościanów lub skalenoedrów. Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych, skorupowych i w formie pryśnięć w skale. Najpiękniejsze kryształy narosłe występują w formie szczotek krystalicznych. Jest kruchy, nieprzezroczysty. Często wykazuje zielonkawą migotliwość (iryzację). Zawartość selenu powoduje brunatny odcień chalkopirytu. Często zawiera domieszki Ag, Au, As, Sb, Bi, Ni, Co.

W temperaturze 550 °C przechodzi w tetragonalną fazę γ. Ze wzrostem temperatury zmniejsza się w nim zawartość siarki – najniższa jest w temperaturze 720 °C. Po ochłodzeniu krystalizuje w regularną fazę β.

Występowanie

Powstaje w procesach magmowych, we wczesnym stadium krystalizacji magmy, rozpowszechniony jest również w utworach żyłowych pneumatolitycznych i hydrotermalnych. Występuje w złożach osadowych w towarzystwie chalkozynu, bornitu i kowelinu, jest ważnym kruszcem miedzi w złożach dolnośląskich. Zazwyczaj występuje w pegmatytach, żyłach kruszcowych i metasomatytach. Jako minerał poboczny występuje w większości skał magmowych. Stanowi składnik skał metamorficznych (gnejsów, serpentynitów, amfibolitów). Rzadziej tworzy się w skałach osadowych.

Współwystępuje z pirytem, magnetytem, pentlandytem[1], sfalerytem, markasytem, kalcytem, kwarcem, pseudomalachitem.

Miejsca występowania:

Zastosowanie

  • jedna z ważniejszych rud miedzi[1] (34,5% zawartości Cu) – znany już od epoki brązu. Z jego przeróbki pochodzi 80% światowej produkcji tego metalu
  • może być źródłem srebra i złota
  • jest minerałem atrakcyjnym i poszukiwanym przez kolekcjonerów, kryształy rzadko osiągają wielkość powyżej 2 cm
  • rzadko znajduje zastosowanie w jubilerstwie

Przypisy

Bibliografia

  • Olaf Medenbach, Cornelia Sussieck-Fornefeld: Minerały. Warszawa: Świat Książki, 1996, seria: Leksykon Przyrodniczy. ISBN 83-7129-194-9.

Linki zewnętrzne

  • chalkopiryt na stronie Webmineral.com (ang.)
  • chalkopiryt na stronie Mindat.org (ang.)

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się