Caspar David Friedrich
Ilustracja
Portret Friedricha pędzla Gerharda von Kügelgen
Data i miejsce urodzenia

5 września 1774
Greifswald

Data i miejsce śmierci

7 maja 1840
Drezno

Narodowość

niemiecka

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

romantyzm

Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons

Caspar David Friedrich (ur. 5 września 1774 w Greifswaldzie, zm. 7 maja 1840 w Dreźnie) – niemiecki malarz, uznawany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli malarstwa romantycznego[1].

Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Kopenhadze i Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie. Podróżował na Rugię i w Karkonosze. Malował widoki zimowej lub jesiennej przyrody o cechach religijnych i symbolicznych. Motywami obrazów artysty są realistycznie ukazane ruiny kościołów, postacie pogrążone w kontemplacji, odwrócone tyłem do widza, uschłe drzewa, cmentarze, blaski wieczoru lub świtu. Wartości nastrojowe wyrażał linearną, streficzną zabudową płaszczyzny obrazowej. Jego najważniejsze[według kogo?] dzieła to: Krzyż w górach, Opactwo w dębowym lesie oraz Wędrowiec nad morzem mgły. Pozostawił po sobie także obszerne dzieło teoretyczne.

Życiorys

Dzieciństwo

Urodził się 5 września 1774 w miasteczku Greifswald. Jego rodzicami byli wytwórca mydła i świec, Adolph Gottlieb Friedrich i jego żona, Sophie Dorothei Bechly, pochodzący z Neubrandenburga. Caspar miał dziewięcioro rodzeństwa. Urodził się jako szóste dziecko Friedrichów. Rodzina mieszkała w dużym domu przy ulicy Langen Gasse 28. Friedrich od najwcześniejszych lat życia był nieśmiały i małomówny[2]. W dzieciństwie przeżył rodzinną tragedię. Gdy miał 7 lat, zmarła jego matka. 6 lat później zginął jeden z jego braci, ratując go po wypadku w czasie jazdy na łyżwach. Chłopiec otrzymał od ojca surowe wychowanie, oparte na zasadach protestantyzmu. Te wydarzenia mocno wpłynęły na jego osobowość, a także na zainteresowaniem tematyką śmierci, Boga i natury. Wielki wpływ na ukształtowanie się jego charakteru wywarły także nauki zaczerpnięte z pism religijnych teologa, Gottharda Ludwiga Kosegartena.

Młodość

Autoportret artysty z 1800

W 1790 Friedrich rozpoczął naukę pod okiem profesora Akademii Sztuk Pięknych, Johanna Gotfrieda Quistorpa. Zajmował się głównie kopiowaniem obrazów i widoków z jego kolekcji oraz wykonywaniem scenek rodzajowych. Poznał poetę i pastora Ludwiga Kosegartena. W 1794, za namową Quistorpa, wstąpił do kopenhaskiej Akademii Sztuk Pięknych, która była wówczas uważana za jedną z najbardziej liberalnych uczelni w Europie[3]. Jego nauczycielami byli pejzażyści tacy jak: Jens Juel, Christian August Lorentzen i Nikolaj Abraham Abildgaard. Jego mistrzowie byli znawcami duńskiego neoklasycyzmu, ale nauczyli go także angielskiego romantyzmu. Nauczył się szkicowania modeli i rysowania motywów z otaczającej go rzeczywistości. Zaprzyjaźnił się z malarzem, Johanem Gebhardem Lundem[a]. W 1798 wyjechał z Danii.

Po krótkim pobycie u krewnych w Greifswaldzie i Neubrandenburgu, jesienią zamieszkał w Dreźnie. Wstąpił tam do Akademii Sztuk Pięknych. Jak wielu jego kolegów, rzadko uczęszczał na wykłady. W tym czasie samotnie odwiedzał Gemäldegalerie i jeździł do małych miejscowości w pobliżu Drezna. W czasie tych wizyt czerpał natchnienie do nowych obrazów. Okres studiów w Dreźnie zakończył wiosną 1801.

Rozwój kariery i założenie rodziny

Artysta spędził wiosnę u krewnych i przyjaciół w Greifswaldzie i Neubrandenburgu. Podczas pobytu w Greifswaldzie w 1801 poznał malarza romantycznego Philippa Otto Runge, którego dzieła stały się dla niego dużą inspiracją. Potem pojechał na Rugię, gdzie zainspirowany krajobrazem wyspy, rozwinął swój styl. Latem 1802 wrócił do Drezna. Tu, dzięki obrazom namalowanym sepią, zyskał uznanie miłośników i kolekcjonerów sztuki. Znalazł mecenasów w Saksonii. Popularność umożliwiła mu nawiązanie kontaktów z pisarzem i poetą Ludwigiem Tieckem, filozofem Gotthilfem Heinrichem, kompozytorem Franzem Schubertem, poetą i dramatopisarzem Heinrichem von Kleistem, poetą Novalisem, malarzami Georgiem Friedrichem Kerstingiem oraz Carlem Gustavem Carusem. Idee, które dominowały w tych kręgach były zainspirowane filozofią przyrody Friedricha Wilhelma Josepha von Schellinga, dziełami Friedricha i Augusta Schleglów oraz filozofa Friedricha Daniela Ernsta Schleiermachera. Dzięki tym znajomościom malarz pogłębił swoje mistyczno-religijne fascynacje i rozwinął swój język artystyczny.

W 1805 jego dwa widoki wykonane sepią zdobywają pierwsze miejsce na konkursie w Weimarze. Od 1807 zajmował się już tylko malarstwem. W 1808 klasycystyczny krytyk F.W.B. von Ramdohr zarzucił mu arogancję w tworzeniu sztuki. Po obejrzeniu obrazu Krzyż w górach twierdził, że taki sposób przedstawienia natury nie może być symboliczny ani alegoryczny. Kilku przyjaciół wstawiło się za Friedrichem, odpierając argumenty krytyka. Cały spór doprowadził do wzrostu sławy artysty. W lipcu 1810 wyjechał w Karkonosze wraz z Georgiem Friedrichem Kerstingiem. W tym samym roku został członkiem Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie. Wówczas stworzył liczne szkice górskich widoków. W 1816 pejzażysta został przyjęty w poczet członków Akademii Drezdeńskiej. Jego obrazy cieszyły się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów, którzy licznie odwiedzali jego pracownię. Gościł m.in.: Petera von Corneliusa, Friedricha Overbecka, Friedricha de la Motte Fouqué oraz arystokratów i polityków.

Autoportret artysty z 1810

W styczniu 1818, ku zaskoczeniu przyjaciół, ożenił się z 25-letnią Christianą Caroliną Bommer. Poznał ją kilka miesięcy wcześniej[b]. Z listów pisanych przez Line[c] wynika, że była osobą o radosnym usposobieniu, pełną życia, zawsze gotową do niesienia pomocy. Te cechy mocno kontrastowały z charakterem Friedricha, który często był pogrążony w mrocznych myślach[4]. Mimo to małżeństwo było szczęśliwe. Friedrich pisał:

Dużo się zmieniło odkąd ja przekształciło się w my. Mój stary, skromny dom zmienił się nie do poznania i tak się cieszę, że wszędzie jest tak czysto i przyjemnie[4].

Po uroczystościach weselnych młoda para pojechała na Pomorze. Odwiedzili tam krewnych i przyjaciół[d]. Pierwsze dziecko pary, Emma, urodziło się w 1819, potem w 1823 narodziła się Agnes Adelheid, a w 1824 na świat przyszedł Gustav Adolf.

21 sierpnia 1820 artysta przeprowadził się z rodziną do domu przy ulicy Nad Łabą nr 33. Malarz bardzo lubił widok rzeki i łodzi przepływających koło jego domu. Przed Bożym Narodzeniem jego obrazy oglądał przyszły car, Mikołaj I Romanow. Następnego roku wysłał do Niemiec rosyjskiego poetę, Wasilija Żukowskiego, by kupił kilka obrazów pejzażysty. W 1823 norweski malarz, Johan Christian Clausen Dahl, zamieszkał w jego domu[e]. Artyści byli potem sąsiadami do śmierci Friedricha.

Upadek kariery

Portret autorstwa Caroline Bardua, 1840

Wkrótce artysta stracił na popularności. Jego obrazy cieszyły się coraz mniejszym zainteresowaniem. Był krytykowany, gdyż jego pejzaże stawały się coraz bardziej staromodne w odczuciu znawców sztuki. W 1824 zmarł kierujący szkołą malarstwa pejzażowego w Dreźnie Johann Christian Klengel. Wielu spodziewało się, że jako były uczeń i członek Akademii zastąpi go Friedrich. Jednak nie otrzymał nominacji. Jako oficjalny powód podano, że podchodził do sztuki kierując się wewnętrzną potęgą swego geniuszu[5], a nie ustalonymi przez Akademię wzorcami. Zamiast posady otrzymał honorowy tytuł profesora. Prawdziwym powodem decyzji były jego poglądy polityczne. Mianowani przez króla Prus członkowie Akademii uznali jego liberalne poglądy za nieodpowiednie w czasie przywracania władzy królewskiej. To wydarzenie miało wpływ na pogłębiający się pesymizm artysty[5].

Od 1824 stan zdrowia malarza zaczął się pogarszać. Jego częste napady wściekłości i szorstkie obejście utrudniały jego współżycie z ludźmi. Bez żadnego powodu oskarżył żonę o niewierność. Wypoczynek na Rugii pomógł mu odzyskać zdrowie i wrócić do pracy. W tym czasie powstało kilka obrazów namalowanych sepią. W 1828 udał się na kurację do uzdrowiska Teplitz[f]. Był jednak zniechęcony i prawie wcale nie pracował, przez co jego rodzina znalazła się w trudnej sytuacji finansowej. Jego obrazy znajdowały już tylko nielicznych nabywców z artystycznych kręgów Saksonii i rosyjskiego dworu.

Choroba i ostatnie lata życia

Sytuacja pejzażysty pogorszyła się, gdy 26 czerwca 1835 doznał udaru mózgu i paraliżu prawej strony ciała. Ponownie udał się na kurację do Teplitz. Odzyskał zdrowie na tyle, by móc zająć się rysowaniem i malowaniem. Jednak w 1837 przeszedł kolejny udar, który zakończył się prawie całkowitym paraliżem i dalszym pogorszeniem stanu psychicznego. W 1839 nie był już w stanie pracować. Wasilij Żukowski odwiedził go po raz ostatni w 1840. Pisał o artyście: Smutny wyniszczony człowiek. Płacze jak dziecko[6]. Malarz zmarł 7 maja 1840 w Dreźnie.

Rodzina

 
 
 
Sophie Dorothei Bechly
 
 
 
Adolph Gottlieb Friedrich
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Christiana Carolina Bommer
 
Caspar David Friedrich
 
Catharina Dorothei Friedrich
 
8 rodzeństwa
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Emma Friedrich
 
Agnes Adelheid Friedrich
 
Gustav Adolf Friedrich
 
 

Twórczość malarska

Caspar David Friedrich w swojej pracowni, Georg Friedrich Kersting

Technika

Początkowo tworzył topograficzne szkice ołówkiem lub sepią. Potem powstawały akwarele i rysunki. Jego pierwsze dzieła charakteryzowały się wiernym przestrzeganiem reguł akademickich, widocznych w tematyce obrazów i technice rysowania. Inne ukazywały samodzielną obserwację przyrody i szczegółową metodę kreślenia szkiców. Były wykańczane tuszem i lekko podkolorowywane, często łączone w szkicowniki. Podczas pobytu na Rugii malarz rozwinął swój styl, zrywając z dotychczasowymi wzorcami. Jego rysunki ukazywały pewność posługiwania się ołówkiem i pędzlem oraz dogłębne zrozumienie zmian zachodzących w krajobrazie.

Od 1807 zaczął propagować malarstwo olejne. W ciągu ostatnich lat życia eksperymentował, stosując nowe techniki. Malował akwarelą i temperą na przezroczystym arkuszu papieru, umieszczając źródło światła za nimi. Prezentował swoje prace w ciemnościach, oświetlając je po kolei przy akompaniamencie odpowiednio dobranej muzyki. Opisał tę prezentację w liście do Wasilija Żukowskiego.

Tematyka

Podczas wędrówek po okolicach Drezna artysta tworzył szkice przedstawiające drzewa, krzewy, wiatraki i fragmenty pejzażu. Po powrocie z Rugii, zafascynowany dziełami Kosegartena, zaczął postrzegać przyrodę jako przejaw boskości, a sztukę jako pośredniczącą między Bogiem a człowiekiem. Wierne przedstawienia przyrody nabrały religijnych cech. Miały na celu potwierdzenie istnienia boskich sił. Friedrich mówił:

Muszę całkowicie oddać się otaczającej mnie przyrodzie[7]

Zespolić z moimi chmurami i skałami, aby udało mi się pozostać tym, kim jestem. Potrzebuję przyrody, by porozumiewać się dzięki niej z Bogiem[7].

Jego obrazy stały się przesycone religijnym duchem. Zasadą przyjętą przez malarza było uznanie istnienia absolutu – panteistycznego przekonania, że każde zjawisko w przyrodzie posiada duszę. Podczas pobytu w Karkonoszach tworzył dzieła wyrażające boski porządek świata. Wykonywał ołówkiem liczne szkice stoków, ośnieżonych szczytów i skalistego pejzażu, z których korzystał przez następne lata, malując obrazy. Tworzył pejzaże uchwycone w różnych miejscach i o różnych porach dnia, dając wyraz oryginalnej wizji świata.

Częstym tematem jego obrazów były gotyckie kościoły i zamki. Artysta czerpał inspirację ze średniowiecza, w którym nastąpił duży rozwój tożsamości narodowej. Neogotycka architektura stała się dla Friedricha symbolem nadziei na nadejście nowej ery religijnej i politycznej. Przedstawiał gotyckie katedry jako majestatyczne budowle, stojące w oddali i wywołujące wrażenie nieosiągalnych sennych wizji. Na obrazie Dwie siostry na tarasie wychodzącym na port kobiety podziwiają wyimaginowany krajobraz. W pracy Krzyż w lesie została subtelnie naszkicowana bryła Marienkirche w Neubrandenburgu.

Przez pewien okres wydarzenia polityczne stały się źródłem inspiracji dla artysty. Wojny napoleońskie wzbudziły w nim strach przed Francją i umocniły jego miłość do ojczyzny. Wyrażał swoje poparcie dla Niemiec, przedstawiając zagubionych francuskich żołnierzy lub momenty z walki Niemców o wolność. Potem rozczarowany wydarzeniami politycznymi, które nastąpiły po okresie napoleońskim, w 1820 r. przestał malować obrazy patriotyczne i poświęcił się sztuce religijnej, kładąc nacisk na wątki związane z przemijaniem. Zaniechał także portretowania swojej żony Caroline. Tworzył obrazy o ciemnej kolorystyce wyrażające uczucia melancholii i rezygnacji, jak na obrazach Wieczór nad Morzem Bałtyckim i Statki w porcie wieczorem. Przyczyną melancholii była także coraz ostrzejsza krytyka jego obrazów. Pocieszenie znajdował w wierze, która wysunęła się na pierwszy plan w jego dziełach.

Symbolika

Malowanie stało się dla Friedricha drogą porozumienia z Bogiem. Przedstawiał zamglone pejzaże, puchowe kobierce śniegu, zacienione gotyckie kościoły przesycone symboliką religijną. Obraz Zima ukazuje zjawisko poprzedzające odrodzenie się natury, symbolizujące zmartwychwstanie. Artysta zamieszczał często w zimowych pejzażach ruiny i cmentarze, by symbole życia i śmierci zlały się w jeden obraz. Jego malarstwo stało się alegorią ulotności życia i cykliczności zjawisk natury, której nie poddawały się wiecznie zielone jodły. Przemijanie było przez niego postrzegane z perspektywy nadziei i wiary w ciągłość istnienia. Na jego obrazach maleńkie postacie, przebywając na łonie przyrody, odkrywają tajemnicę boskich sił. Kontakt z innymi artystami umocnił go w przekonaniu, że sztuka musi być źródłem wewnętrznej duchowości człowieka.

Postacie z obrazów mają wzrok skierowany ku nieznanemu. Symbolizują jedność, a także nieprzekraczalną przepaść między człowiekiem a naturą. Są wyrazem tragedii życia pędzonego z dala od piękna przyrody. Postać na obrazie Wędrowiec nad morzem mgły, pogrążona w rozmyślaniach nad roztaczającym się przed nią krajobrazem, jest obserwatorem sceny stworzonej przez Boga. Malarz często podkreślał małość człowieka wobec nieskończoności natury, malując postacie w pomniejszonej skali i czyniąc z nich symbole samotności i poszukiwania związku z Bogiem.

Pejzażysta malował także obłoki, które uosabiają tajemnicę, będąc głównym elementem nieznanego świata, do którego widz nie ma dostępu. Chmury rozpościerające się na niebie po burzy, drobne chmurki łagodnie poruszane wiatrem lub ciężkie chmury zwiastujące deszcz stają się symbolem nieskończoności i przemijającego czasu.

Friedrich tworzył też obrazy o symbolice związanej ze śmiercią. Francuski żołnierz z obrazu Strzelec w lesie błądzi samotnie w niemieckim lesie. Siedzący na pniu drzewa na pierwszym planie kruk zwiastuje rychłą śmierć. W dziele Grobowiec Hermanna ten sam żołnierz podchodzi do otwartej trumny niemieckiego bohatera, który w I w. odniósł zwycięstwo nad Rzymianami. Inspiracją do stworzenia tych obrazów było popularne w kręgach patriotycznych dzieło Heinricha von Kleista, Bitwa Hermanna, zagrzewające do powstania i walki z Napoleonem.

Friedrich podkreślił smutny nastrój na obrazie Drzewo kruków przez kolor nieba i dramatycznie poskręcane konary drzew. Gałęzie są suche, a las wydaje się martwy. W jego obrazach można dostrzec ślady rozważań artysty na temat jego pogrzebu. Portale zrujnowanych opactw na obrazach stały się symbolami śmierci, bramami do życia wiecznego. Uschnięte gałęzie drzew, zwiędłe liście i strome, nagie zbocza są symbolami przemijania, ale też nadziei, że śmierć to przejście z życia na ziemi do życia w niebie.

Dzieła

Obrazy

Dzieło Tytuł Data powstania Muzeum Miasto
Świątynia starożytna 1794 Staatsgalerie Stuttgart
Frederiksberg Spring niedaleko Kopenhagi 1797 Kupferstichkabinett Drezno
Wędrowiec z cieniu dębów na Rugii 1798-99 Muzeum Miejskie Greifswald
Scena ze „Zbójców” Schillera 1799 Kupferstichkabinett Berlin
Przejście między skałami w Utterwalder Grund 1801 Muzeum Folkwang Essen
Chata ze studnią na Rugii 1802 Kunsthalle w Hamburgu Hamburg
Dolmen w śniegu 1807 Galeria Nowych Mistrzów Drezno
Lato 1807 Nowa Pinakoteka Monachium
Widok na dolinę Łaby ok. 1807 Galeria Nowych Mistrzów Drezno
Zima 1807 ---- ----
Krzyż w górach 1807-08 Galeria Nowych Mistrzów Drezno
Mnich na brzegu morza 1808-10 Stara Galeria Narodowa Berlin
Opactwo w dębowym lesie 1809-10 Pałac Charlottenburg Berlin
Pejzaż czeski 1810 Staatsgalerie Stuttgart
Pejzaż czeski 1810 Galeria Nowych Mistrzów Drezno
Widok Riesengebirge 1810 Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w Moskwie Moskwa
Pejzaż z tęczą 1810 Muzeum Folkwang Essen
Cmentarz w śniegu 1810 Zaginiony w 1945
Poranek w Karkonoszach 1810-11 Pałac Charlottenburg Berlin
Pejzaż zimowy 1811 Staatlische Museen Berlin
Pejzaż zimy 1811 Galeria Narodowa Londyn
Taras ogrodowy 1811-12 Sanssouci Poczdam
Groby starożytnych bohaterów 1812 Kunsthalle w Hamburgu Hamburg
Krzyż w lesie 1812 Kunstmuseum Düsseldorf
Grobowiec Hermanna 1813-14 Kunsthalle Brema
Strzelec w lesie 1814 kolekcja prywatna Bielefield
Statek pod pełnymi żaglami na otwartym morzu 1815 Städtische Kunstsammlungen Chemnitz
Krzyż nad Bałtykiem 1815 Pałac Charlottenburg Berlin
Widok portu 1816 Sanssouci Poczdam
Greifswald w świetle księżyca 1816-17 Galeria Narodowa Oslo
Pejzaż nadmorski wieczorem 1816-18 Museum für Kunst und Kulturgeschichte Lubeka
Dwaj mężczyźni nad morzem o wschodzie księżyca 1817 Stara Galeria Narodowa w Berlinie Berlin
Miasto w świetle księżyca 1817 kolekcja Fundacji Oskara Reinharta Winterthur
Karkonosze 1817 Stara Galeria Narodowa w Berlinie Berlin
Kobieta na tle zachodzącego słońca 1818 Muzeum Folkwang Essen
Plac targowy w Greifswaldzie 1818 Muzeum Miejskie Greifswald
Skały kredowe na Rugii 1818 kolekcja Fundacji Oskara Reinharta Winterthur
Wędrowiec nad morzem mgły 1818 Kunsthalle w Hamburgu Hamburg
Na żaglowcu 1818-19 Ermitaż Sankt Petersburg
Dwaj mężczyźni kontemplujący księżyc ok. 1819 Galeria Nowych Mistrzów Drezno
Łabędzie wśród sitowia 1819-20 Freies Deutsches Hochstift Frankfurt
Dwie siostry na tarasie wychodzącym na port 1820 Ermitaż Sankt Petersburg
Greifswaldzkie błonia 1820 Kunsthalle w Hamburgu Hamburg
Widok Karkonoszy przy opadającej mgle 1820 Nowa Pinakoteka Monachium
Zaorane pole 1820-25 Kunsthalle w Hamburgu Hamburg
Rozpościerające się chmury 1821 Kunsthalle w Hamburgu Hamburg
Grób Gerharda von Kügelgena 1821-22 kolekcja prywatna ----
Drzewo kruków 1822 Luwr Paryż
Kobieta w oknie 1822 Stara Galeria Narodowa w Berlinie Berlin
Wiejski pejzaż w świetle poranka 1822 Stara Galeria Narodowa w Berlinie Berlin
Wschód księżyca nad morzem 1822 Stara Galeria Narodowa w Berlinie Berlin
Grób Ulricha von Huttena 1823 Kunstsammlungen Weimar
Wiejski pejzaż nizinny 1823 Pałac Charlottenburg Berlin
Morze lodu 1823-24 Kunsthalle w Hamburgu Hamburg
Morze Północne w świetle księżyca 1824 Galeria Narodowa Praga
Widok Putbus 1824 Muzeum im. Puszkina Moskwa
Wieczór 1824 Österreichische Galerie Wiedeń
Wzgórze i pole w pobliżu Drezna ok. 1824 Kunsthalle w Hamburgu Hamburg
Watzmann 1824-25 Stara Galeria Narodowa w Berlinie Berlin
Czeski pejzaż 1824-30 Kunsthalle w Hamburgu Hamburg
Pierwszy śnieg 1825 Kunsthalle w Hamburgu Hamburg
Ruiny w Eldenie ok. 1825 Stara Galeria Narodowa w Berlinie Berlin
Wejście na cmentarz ok. 1825 Galeria Nowych Mistrzów Drezno
Cmentarz w śniegu 1826 Museum der Bildenden Künste Lipsk
Wieczór nad Morzem Bałtyckim 1826 kolekcja Schäfera Obbach bei Schweinfurt
Chata pokryta śniegiem 1827 Stara Galeria Narodowa w Berlinie Berlin
Dąb na śniegu 1827-28 Wallraf-Richartz-Museum Kolonia
Statki w porcie wieczorem 1827-28 Galeria Nowych Mistrzów Drezno
Ruiny zamku w Cieplicach 1828 Muzeum im. Puszkina Moskwa
Zamek w pobliżu Cieplic 1828 Kupferstichkabinett Berlin
Morze w świetle księżyca 1830 Museum der Bildenden Künste Lipsk
Pejzaż górski 1830 Muzeum im. Puszkina Moskwa
Świątynia Junony w Agrigento ok. 1830 r. Museum für Kunst und Kulturgeschichte Dortmund
Zachód słońca 1830 Ermitaż Sankt Petersburg
Górska rzeka 1830-35 Nowa Galeria Kassel
Gwiazda wieczorna 1830-35 Freies Deutsches Hochstift Frankfurt
Mężczyzna i kobieta kontemplujący księżyc 1830-35 Stara Galeria Narodowa w Berlinie Berlin
Wieczór nad Morzem Bałtyckim 1831 Galeria Nowych Mistrzów Drezno
Wielki rezerwat w pobliżu Drezna 1832 Galeria Nowych Mistrzów w Dreźnie Drezno
Dwaj mężczyźni nad morzem o wschodzie księżyca 1835 Ermitaż Sankt Petersburg
Etapy życia 1835 Museum der Bildenden Künste Lipsk
Marzyciel 1835 Ermitaż Sankt Petersburg
Pejzaż z krzyżem i posągiem ok. 1835 Kupferstichkabinett Berlin
Ruiny w Karkonoszach 1835 Muzeum Miejskie Greifswald
Sowa w gotyckim oknie 1836 Ermitaż Sankt Petersburg
Trumna przy otwartym grobie 1836 Muzeum im. Puszkina Moskwa
Sowa nad grobem 1836-37 Muzeum im. Puszkina Moskwa
Pejzaż z postacią mężczyzny 1837-38 Muzeum im. Puszkina Moskwa

Rysunki i sztychy

Dzieło Tytuł Data powstania Muzeum Miasto
Pejzaż z postacią Hefajstosa 1790-94 Muzeum Miejskie Greifswald
Kościół w pobliżu Kopenhagi 1797-98 Staatsgalerie Stuttgart
Matka Heiden 1798 Fundacja Pomorza Kilonia
Portret Adolpha Gottlieba Friedricha 1798 Muzeum Miejskie Greifswald
Portret Cathariny Dorothei Sponholz 1798 Staatsgalerie Stuttgart
Portret Ernsta Theodora Brücknera 1798 Kupferstichkabinett Berlin
Sieci rybackie, krzewy i łodzie 1798 kolekcja prywatna ----
Żaglowce na skalistym wybrzeżu 1798 Muzeum Miejskie Greifswald
Zabudowania na stoku 1799 Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel
Autoportret 1800 Statens Museum for Kunst Kopenhaga
Drzewa i most 1800 Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel
Dwie dziewczynki pod drzewem 1801 Kupferstichkabinett Drezno
Romantyczna czytelniczka 1801 Kupferstichkabinett Drezno
Chłopiec śpiący przy grobie 1802 Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel
Wędrowiec na kamieniu milowym 1802 Staatlisch Graphische Sammlung Monachium
Kobieta z pajęczyną 1803 Hamburger Kunsthalle Hamburg
Autoportret 1810 Kupferstichkabinett Berlin
Ruiny zamku Wolgast 1813 Muzeum im. Puszkina Moskwa
Grająca na harfie ok. 1830 Städtische Kunstsammlungen Chemnitz
kobieta ze świecznikiem 1825 własność prywatna

Wpływ na twórczość innych artystów

Friedrich nie miał wiernych uczniów, jedynie płodnych naśladowców, którzy czerpali inspiracje z jego pejzaży, ale osiągali zupełnie inne rezultaty. Obraz Przeprawa przez Schreckenstein autorstwa Adriana Ludwiga Richtera przedstawia alegoryczny wizerunek „statku życia”, ale nie zawiera ukrytego przesłania o treści religijnej. August Heinrich, Karl Friedrich Lessing i Karl Eduard Blechen wyraźnie nawiązywali w ikonografii do dzieł Friedricha, ale założeniem powstawania ich dzieł nie było wywołanie przeżyć duchowych. Początkowo Enrst Ferdinand Oehme tworzył pod wpływem Friedricha, ale później wrócił do heroicznej koncepcji pejzażu. Niekiedy w obrazach Johana Christiana Clausena Dahla widoczny jest wpływ prac Friedricha. W dziele Megalityczny grób w zimie charakterystycznymi zaczerpniętymi elementami są dęby i statki.

Przez długi czas Friedrch był artystą niezrozumianym i przez to zapomnianym. Dopiero na początku XX w. artyści odkryli i ponownie docenili jego twórczość. Gdy dziewięć obrazów Friedricha uległo zniszczeniu w czasie pożaru w Monachium w 1931, Max Ernst oświadczył, że sztuka poniosła dotkliwą stratę. Dziesięć lat wcześniej odkrył on dzieła zapomnianego pejzażysty w muzeum w Kolonii. W swoich dadaistycznych i surrealistycznych pracach ukazywał elementy obrazów Friedricha, m.in.: tajemnicze postacie. Mark Rothko przedstawiał na obrazach z lat 50. wizję nieskończonej przestrzeni, jak w obrazie Mnich nad brzegiem morza. W dziele Zaczarowany las pędzla Jacksona Pollocka można dostrzec złowieszczy nastrój odczuwalny na obrazie Strzelec w lesie. René Magritte malował odwrócone tyłem postacie przypominające ludzi z obrazów Friedricha.

Uwagi

  1. ↑ Później gościł go często w Dreźnie. W 1800 podarował mu swój Autoportret.
  2. ↑ Prawdopodobnie przez swojego przyjaciela, Kerstinga, krewnego Christiany.
  3. ↑ Tak czule nazywał ją Friedrich.
  4. ↑ Za sprawą powściągliwej i nieśmiałej natury Friedricha dowiedzieli się oni o ślubie zaledwie tydzień wcześniej.
  5. ↑ Artyści poznali się w 1818 podczas studiów w Akademii Sztuk Pięknych w Kopenhadze.
  6. ↑ Obecnie miejscowość nazywa się Cieplice.

Przypisy

  1. ↑ Friedrich Caspar David, w: Encyklopedia Gazety Wyborczej, t. 5, Wyd. PWN, Kraków.
  2. ↑ Klasycy sztuki, t.13 : Friedrich, red.: M. Pietkiewicz, Wyd. Arkady, Warszawa 2006, s. 8.
  3. ↑ Klasycy sztuki, t.13 : Friedrich, red.: M. Pietkiewicz, Wyd. Arkady, Warszawa 2006, s. 12.
  4. ↑ a b Klasycy sztuki, t.13 : Friedrich, red.: M. Pietkiewicz, Wyd. Arkady, Warszawa 2006, s. 66.
  5. ↑ a b Klasycy sztuki, t.13 : Friedrich, red.: M. Pietkiewicz, Wyd. Arkady, Warszawa 2006, s. 108.
  6. ↑ Klasycy sztuki, t.13 : Friedrich, red.: M. Pietkiewicz, Wyd. Arkady, Warszawa 2006, s. 126.
  7. ↑ a b Klasycy sztuki, t.13 : Friedrich, red.: M. Pietkiewicz, Wyd. Arkady, Warszawa 2006, s. 22.

Bibliografia

  • Biography: Caspar David Friedrich, [10 czerwca 2008], (ang.).
  • Web Gallery of Art: Friedrich Caspar David, [10 czerwca 2008], (ang.).
  • Friedrich Caspar David, w: Encyklopedia Gazety Wyborczej, t. 5, Wyd. PWN, Kraków, ISBN 83-89651-40-8.
  • Gifford K., Caspar David Friedrich Biography, [10 czerwca 2008], (ang.).
  • Klasycy sztuki, t.13 : Friedrich, red.: M. Pietkiewicz, Wyd. Arkady, Warszawa 2006, ISBN 83-60529-12-4.
  • Stuckenbrock Ch., Töpper B., Arcydzieła malarstwa europejskiego, Wyd. h.f.ullmann, 2007, ISBN 978-3-8331-2131-9.

Linki zewnętrzne

  • Artcyclopedia (ang.)

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się