| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
geograf |
| |
Carl Ritter (ur. 7 sierpnia 1779 w Quedlinburgu, zm. 28 września 1859 w Berlinie) – niemiecki geograf, uznawany obok Aleksandra Humboldta za twórcę nowożytnej geografii, zwolennik regionalnego ujmowania zjawisk i studiów porównawczych, pierwszy profesor geografii.
Carl Ritter urodził się 7 sierpnia 1779 roku w Quedlinburgu, jako jedno z sześciorga dzieci, w rodzinie pastora F. W. Rittera[1]. Początkowo nauczany był w domu, a jego nauczycielem był Johann Christoph Friedrich GutsMuths (1759–1839)[2]. W 1785 roku wraz z bratem rozpoczął naukę w Philanthropinum w Schnepfenthal, gdzie GutsMuths został zatrudniony jako nauczyciel[2].
W 1796 roku został przewidziany na wychowawcę synów bankiera frankfurckiego Johanna Jakoba Bethmann-Hollwega (1748–1808) i wysłany na studia na uniwersytet w Halle[1]. W latach 1798–1820 pracował dla rodziny Bethmann Hollweg, najpierw jako nauczyciel, a następnie jako towarzysz podróży[1]. Zainteresowany geografią, sam kształcił się w tej dziedzinie. W 1806 roku wydał pracę o nauczaniu geografii – Einige Bemerkungen über den methodischen Unterricht in der Geographie[3]. Towarzyszył najmłodszemu synowi Bethmann-Hollwega Moritzowi Augustowi von Bethmann-Hollweg (1795–1877) podczas jego studiów na uniwersytecie Getyndze, samemu poświęcając się studiom geograficznym[1].
W 1820 roku Ritter został pierwszym profesorem geografii[4] (niem. Professor der Erd-, Länder-, Völker- und Staatenkunde) na uniwersytecie w Berlinie[1]. Jego wykłady cieszyły się ogromna popularnością, przyciągając 300–400 słuchaczy, do których często dołączał Alexander von Humboldt[5]. Jego studentami byli m.in. rosyjski geograf Piotr Pietrowicz Siemionow-Tian-Szanski (1827–1914), francuski geograf Élisée Reclus (1830–1905) i szwajcarski geograf Arnold Henri Guyot (1807–1884)[5].
W latach 1823–1853 Ritter prowadził zajęcia z geografii w pruskiej szkole wojskowej Preußische Kriegsakademie[5]. W 1829 roku współzałożył berlińskie towarzystwo geograficzne Gesellschaft für Erdkunde, któremu wielokrotnie przewodniczył[1].
Zmarł w Berlinie 28 września 1859 roku[1].
Uważany, obok Alexandra von Humboldta (1769–1859) za twórcę nowożytnej geografii[1]. Ustanowił geografię na stałe jako przedmiot nauczania[1]. Wiele jego prac geograficznych nie ma bibliografii naukowej, wielu z nich pozostało nieukończonych[1]. Według Rittera wiedza o ziemi, nauki przyrodnicze, historia i etnologia łączyły się w jedną, nową naukę – geografii[1]. Opowiadał się za regionalnym ujmowaniem zjawisk i prowadzeniem studiów porównawczych – tak pojmowaną geografię nazywał ziemioznawstwem (niem. Erdkunde)[6]. Geografia fizyczna miała zajmować się związkami między warunkami topograficznymi a przestrzenią życiową człowieka[1]. W tym kontekście Ritter reprezentował kierunek antropocentryczny[6]. Pozostawał pod wpływem idealistycznej filozofii niemieckiej[6].
Jego główne dzieło Die Erdkunde im Verhältnis zur Natur und Geschichte des Menschen (tłum. Geografia w odniesieniu do przyrody i historii ludzkości) (23 tomy, 1822–59), które dotyczy kontynentów Afryki i Azji, zostało starannie przygotowane na podstawie innych publikacji[1]. Nowością było podejście encyklopedyczne i opisanie obszarów pod względem geograficznym, a nie politycznym[1].
Ritter zajmował się także formami (wytworami) typowymi dla poszczególnych krajów (niem. Productenkunde)[3] i pisał prace oparte na własnych doświadczeniach z podróży po Europie[1]. Nie odbywał jednak celowych podróży naukowych, nie prowadził prac terenowych ani pomiarów[1].
Od początku wiązał geografię z kartografią, kreśląc samodzielnie oryginalne mapy ukazujące warunki biogeograficzne czy klimatyczne[1]. Jego mapy izotermiczne cieszyły się uznaniem Heinricha Berghausa (1797–1884), Traugotta Brommego (1802–1866), Alexandra von Humboldta (1769–1859) i Augusta Petermanna (1822–1878)[1]. W 1806 roku Ritter jako pierwszy zastosował wykresy wysokości[1].
Po śmierci został zapomniany, a jego zasługi były umniejszane ze względu na brak badań własnych[1]. Jego wkład w naukę geografii został doceniony dopiero po II wojnie światowej[1].
Wybór prac podany za Neue Deutsche Biographie[1]:
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
