| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
.jpg) Fragment miasta z ratuszem | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie |
1501–1870, 1922[1] | ||
| Burmistrz |
Marek Młyński | ||
| Powierzchnia |
28,06[2] km² | ||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna |
+48 29 | ||
| Kod pocztowy |
07-306 | ||
| Tablice rejestracyjne |
WOR | ||
Położenie na mapie gminy Brok  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||
Położenie na mapie powiatu ostrowskiego  | |||
 52°42′00″N 21°51′35″E/52,700000 21,859722
| |||
| TERC (TERYT) |
1416044 | ||
| SIMC |
0966151 | ||
Urząd miejski pl. Kościelny 607-306 Brok | |||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
Brok – miasto w Polsce, w województwie mazowieckim, w powiecie ostrowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Brok.
Uzyskał lokację miejską w 1501 roku, zdegradowany w 1870 roku, ponowne nadanie praw miejskich w 1922 roku[4]. Miasto rządowe Królestwa Kongresowego, położone było w 1827 roku w powiecie ostrołęckim, obwodzie ostrołęckim województwa płockiego[5]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa ostrołęckiego.
Brok leży w dawnej ziemi nurskiej historycznego Mazowsza[6]. Miasto położone jest w Dolinie Dolnego Bugu, nad rzekami Bug i Brok.
W czasach I Rzeczypospolitej był prywatnym miastem duchownym[7].
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 1924 mieszkańców[3].
Pierwsza wzmianka o Broku pojawia się w 1203. We wczesnym średniowieczu powstała tu osada, na szlaku handlowym łączącym Pomorze z Rusią Kijowską. Osada uzyskała prawa miejskie z nadania biskupa płockiego Wincentego Przerębskiego w 1501 r.
Wiek XVI i XVII, aż do 1657 roku podczas potopu szwedzkiego, to okres wyjątkowo pomyślnego rozwoju miasta. W 1578 r. w ponad 450 domach, w większości murowanych zamieszkiwało około 2700 osób, a ponadto odnotowano 2 piece hutnicze, obecność rzemieślników, rybaków, kupców itp. Brok był ważnym portem spełniającym wówczas istotne funkcje komunikacyjne Bugu, centrum tzw. „Klucza złotoryjskiego”, ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym, miejscem urzędowania Zgromadzenia Bartników oraz Starosty Bartnego, których „obowiązkiem było zawiadywanie barciami całej puszczy biskupiej”. Rozwój Broku trwał aż do najazdu szwedzkiego.
Miejscowość była ulubionym miejscem wypoczynku biskupów diecezji płockiej, którzy wznieśli przy ujściu Turki do Bugu okazały pałac spełniający funkcję letniej rezydencji.
W 1854 roku Brok liczył 175 domów. Miasto zamieszkiwało wówczas 1755 osób, w tym 1068 (60,9%) chrześcijan i 687 Żydów (39,1%)[8].
.jpg)
W połowie XIX wieku prof. Wojciech Bogumił Jastrzębowski stworzył w pobliskim Feliksowie Zakład Leśno-Praktyczny ze szkołą leśników i leśnym gospodarstwem doświadczalnym. Jednym z uczniów szkoły był Ludomir Benedyktowicz (ur. 5 sierpnia 1844 we wsi szlacheckiej Świniary, zm. 14 grudnia 1926 we Lwowie) – leśnik, polski malarz, uczestnik powstania styczniowego.
1 marca 1922 roku Brok odzyskał prawa miejskie utracone po powstaniu styczniowym[9]. Mieszkańcy podjęli szereg działań mających na celu podniesienie rangi i znaczenia miejscowości. W 1935 roku powstało Towarzystwo Przyjaciół Broku, którego działacze wysunęli program rozwoju Broku jako miejscowości letniskowej. Powstały liczne pensjonaty, kwatery prywatne, ratusz, szkoła, przystań wodna, kilka zakładów drobnego przemysłu, sieć elektryczna. Brok stał się znanym i popularnym wśród mieszkańców Warszawy letniskiem. Kwitnęło życie kulturalne miejscowości: działały amatorskie zespoły artystyczne, teatralne, chór, orkiestra dęta Ochotniczej Straży Pożarnej (komendantem w 1929 r. był Antoni Rowiński)[10].
W latach 30. XX wieku w Broku mieszkał wraz z rodziną Tomasz Janiszewski (ur. 21 maja 1867 w Warszawie, zm. 23 lipca 1939 w Broku) – polski lekarz, docent higieny społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego. Od 16 stycznia 1919 do 9 grudnia 1919 był ministrem zdrowia publicznego w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego.
Po zakończeniu II wojny światowej zniszczony w 80% Brok dźwigał się do życia przez długi czas. Dopiero w końcu lat 50. zaczął się szybszy rozwój, związany z budową na terenie miejscowości ośrodków wypoczynkowych przez zakłady pracy oraz ożywionym ruchem turystyczno-wypoczynkowym. Ogólnokrajowy kryzys społeczno-gospodarczy, który wystąpił w końcu lat 80. dotknął w szczególny sposób Brok. Zakłady pracy zmuszone były do likwidacji ośrodków wypoczynkowych, a co za tym idzie zaczęło powoli zamierać życie turystyczne na terenie miejscowości.
.jpg)
Na trasie Brok – Poręba znajduje się odrestaurowany w roku 2008 tzw. cmentarzyk przy przesiece. W zbiorowej mogile spoczywają szczątki żołnierzy różnych narodowości poległych w latach 1914–1918. W 2010 r. w ramach programu „Katyń ocalić od zapomnienia” na terenie cmentarza została odsłonięta tablica poświęcona pamięci leśników: por. Juliana Doboszyńskiego, por. Stefana Kowalewskiego, por. Witolda Mackiewicza oraz por. Stanisława Podgórskiego zamordowanych przez NKWD w Charkowie i Katyniu w 1940 roku. Dla uczczenia ich pamięci posadzono również cztery dęby.
Kurhan grzebalny zwany dawniej żydowską górką położony jest obok cmentarza żydowskiego. Kiedyś kurhan był znacznie wyższy i znajdował się na nim drewniany tzw. „krzyż choleryczny”. Pochowano w nim około 1500 zmarłych podczas epidemii dżumy (według starszych okolicznych mieszkańców byli to zmarli na cholerę) na przełomie XVII i XVIII wieku. Obecnie na kurhanie ustawione jest pięć krzyży, a przed nim umieszczono tablicę pamiątkową.
.jpg)
W mieście krzyżuje się droga krajowa nr 50 oraz droga wojewódzka nr 694.
Najbliższa stacja PKP znajduje się w Prostyni.
Burmistrzowie:
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
