We wcześniejszej polskiej literaturze zoologicznej dla określenia gatunku Bos bison stosowano nazwę bizon[4]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” dla gatunku przyjęto nazwę bizon amerykański, rezerwując oznaczenie bizon dla rodzaju Bison[3].
Systematyka
Analiza z 2021 roku kladu Bovidae w oparciu o DNA, DNA antyczne i szczątki subfosylne wykazała że B. bison jest zagnieżdżony w obrębie rodzaju Bos i tworzy klad obejmujący (B. gaurus + ((B. mutus + B. grunniens) + (B. bison + (B. frontalis + B. priscus))))[9]. Uproszczony fragment kladogramu pokazujący pokrewieństwo filogenetyczne w obrębie Bos[9]:
bizon preriowy (B. bison bison) – zamieszkiwał Wielkie Równiny, wędrowny
bizon leśny (B. bison athabascae) – mała osiadła populacja w północno-zachodniej Kanadzie i na Alasce, wyższy i cięższy od poprzedniego, osiadły
Historia
W warunkach naturalnych żył w olbrzymich stadach; szacuje się, że przed kolonizacją Ameryki przez Europejczyków populacja bizona amerykańskiego liczyła miliony osobników. Pierwszym Europejczykiem, który podał opis zwierzęcia, był konkwistador hiszpański Álvar Núñez Cabeza de Vaca (1530).
Pod koniec XIXwieku stanął przed groźbą wyginięcia, głównie z powodu nadmiernego odstrzału; polowanie na bizony amerykańskie było wówczas ulubionym sportem białych uzbrojonych w broń palną. Przyjeżdżali oni specjalnymi pociągami, a polowanie odbywało się czasem z okien wagonów. Gatunek, będący naturalnym źródłem pożywienia rdzennych Amerykanów, był wyniszczany w ramach celowego działania zorientowanego na marginalizację i wypchnięcie rdzennej ludności z Wielkich Równin do rezerwatów[10].
Przed wyginięciem uratowały go Amerykańskie Towarzystwo Ochrony Bizona (American Bison Society) oraz utworzenie kilku parków narodowych. W latach 90. XX wieku populację bizonów oceniano na około 20 tysięcy osobników. Według United States Fish and Wildlife Service w 2022 r. około 20 500 osobników żyło w stadach chronionych, a kolejne 420 tysięcy w stadach komercyjnych[11].
Cechy gatunku
Długość
2,1-3 m
Długość ogona
0,5-0,6 m
Masa ciała
450-1000 kg; największy osobnik ważył 1140 kg
Wysokość w kłębie
samica 1,6-1,8 m, samiec 1,8-2,0 m ; samice są (średnio) mniejsze od samców
Ubarwienie
brązowe; przednią część ciała okrywa gęsta sierść, tworząca coś w rodzaju "peleryny" i potęgująca wrażenie masywności zwierzęcia; młode osobniki są rudawe
Pożywienie
trawa
Dojrzałość płciowa
ok. 3. roku życia
Rozród
ciąża trwa około 9 miesięcy; po tym czasie na świat przychodzi zazwyczaj jeden cielak, który już po kilku godzinach dołącza z matką do stada; czas karmienia mlekiem 7-8 miesięcy
↑ abKazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.brak strony w książce
↑C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 577. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ abC.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 324. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Bison bison. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-11-06].
↑ abZ.T. Calamari. Total evidence phylogenetic analysis supports new morphological synapomorphies for Bovidae (Mammalia, Artiodactyla). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 3970, s. 1–38, 2021. DOI: 10.5531/sd.sp.49. (ang.).
↑J. WestonJ.W.PhippenJ. WestonJ.W., "Kill Every Buffalo You Can! Every Buffalo Dead Is an Indian Gone" [online], The Atlantic, 13 maja 2016 [dostęp 2023-06-30](ang.).
↑Plains Bison (Bison bison bison) | U.S. Fish & Wildlife Service [online], FWS.gov [dostęp 2023-06-30](ang.).