Bedřich Smetana
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

2 marca 1824
Litomyšl

Data i miejsce śmierci

12 maja 1884
Praga

Zawód

kompozytor

podpis

Bedřich Smetana, Bedrzich Smetana (ur. 2 marca 1824 w Litomyšlu, zm. 12 maja 1884 w Pradze[1]) – czeski kompozytor okresu romantyzmu.

Życiorys

Smetana od młodości uczył się gry na fortepianie i skrzypcach, grywał również w amatorskim kwartecie smyczkowym, do którego należeli członkowie jego rodziny. Mimo początkowych oporów ze strony ojca, w latach 1840–1843 studiował muzykę w Pradze. Pracował tam jako nauczyciel muzyki, a w 1848 otrzymał pomoc finansową Ferenca Liszta na założenie własnej szkoły.

Języka czeskiego zaczął się uczyć dopiero pod wpływem przemian politycznych i społecznych drugiej połowy XIX stulecia, które obudziły czeski ruch narodowy i wzbudziły w Smetanie uczucia patriotyczne. Wcześniej porozumiewał się głównie w języku niemieckim[2].

W 1856 Smetana wyjechał do Szwecji, gdzie uczył, prowadził orkiestrę i dawał koncerty kameralne. W 1863, po powrocie do Pragi otworzył po raz drugi szkołę muzyczną, gdzie miała być propagowana głównie muzyka czeska. W 1874 z powodu zapalenia kości stracił słuch, ale nie przestał komponować. W tym okresie skomponował większość poematów symfonicznych z cyklu Moja Ojczyzna (Má vlast, 1872–1879), także Kwartet smyczkowy „Z mojego życia” (z 1876). Oprócz tego napisał Trio fortepianowe i wiele utworów na fortepian solo, w tym polki i tańce czeskie. Do najbardziej znanych jego oper należą Sprzedana narzeczona (Prodaná nevěsta) z 1866, Dalibor i Dwie wdowy (Dvě vdovy) z 1874, Libusza (Libuše) z 1881, Czarcia ściana (Čertova stěna). Autorką librett do szeregu jego oper była Eliška Krásnohorská.

Do międzynarodowej popularności Sprzedanej narzeczonej bardzo przyczynił się Gustav Mahler. Zobaczył tę operę w 1892 roku w Wiedniu i tak mu się spodobała, że 2 lata później wystawił ją w Hamburgu, potem wprowadził do repertuaru Opery Wiedeńskiej, a w 1909 roku do Metropolitan w Nowym Jorku. W Polsce wystawiono ją w roku 1902, potem dopiero w latach 60[3].

W 1883 jego choroba psychiczna na tyle się nasiliła, że został umieszczony w szpitalu w Pradze, gdzie zmarł w następnym roku. Jego grób znajduje się na cmentarzu wyszehradzkim w Pradze.

Smetana jest uważany za pierwszego kompozytora, który komponował muzykę specyficznie czeską w charakterze, jednocześnie wynosząc ją ponad przeciętność. Jego twórczość wywarła duży wpływ na Antonína Dvořáka.

Wykaz utworów

JB - Katalog tematyczny prac Bedřicha Smetany (Tematický katalog skladeb Bedřicha Smetany) utworzony przez Jiří Berkoveca (Praga, 1999).

Opery

  • Brandenburczycy w Czechach (Braniboři v Čechách), JB 1:87, 1866
  • Sprzedana narzeczona (Prodaná nevěsta), JB 1:100, 1866
  • Dalibor, JB 1:101, 1868
  • Dwie wdowy (Dvě vdovy), JB 1:108, 1874
  • Pocałunek (Hubička), JB 1:104, 1876
  • Tajemnica (Tajemství), JB 1:110, 1878
  • Libusza (Libuše), JB 1:102, 1881
  • Czarcia ściana (Čertova stěna), JB 1:122, 1882
  • Viola (niedokończona), JB 2:48, 1874

Poematy symfoniczne

  • Cykl Švédské písně (Napisane podczas pobytu w Göteborgu)
    • Ryszard III (Richard III), JB 1:70, 1857 - 1858
    • Obóz Wallensteina (Valdštýnův tábor), JB 1:72, 1858 - 1859
    • Hakon Jarl, JB 1:79, 1860 - 1861
  • Cykl Moja Ojczyzna (Má Vlast), JB 1:112, 1872 - 1879
    • Wyszehrad (Vyšehrad)
    • Wełtawa (Vltava)
    • Sarka (Šarka)
    • Z Czeskich Lasów i Łąk (Z českých luhů a hájů)
    • Tabor (Tábor)
    • Blanik (Blaník)

Utwory orkiestrowe

  • Menuet B-dur, JB 1:10, ok. 1842
  • Galopp bajadérek, JB 1:11, ok. 1842
  • Uwertura D-dur Velká předehra, JB 1:39, 1848 - 1849
  • Symfonia E-dur Triumfálna, JB 1:59, 1853 - 1854
  • Uwertura c-moll Doktor Faust, JB 1:85, 1862
  • Naszym dziewczynom (Našim děvám), JB 1:86, 1862 - 1863
  • Oldřich i Božena (Oldřich a Božena), JB 1:88, 1863
  • Pochod k slavnosti Shakespearově, JB 1:90, 1864
  • Fanfáry k Shakespearovu dramatu Richard III, JB 1:92, 1867
  • Slavnostní předehra k položení základního kamene Národního Divadla, JB 1:95, 1868
  • Sąd Libuszy (Libušin soud), JB 1:98, 1869
  • Rybak (Rybář), JB 1:97, 1869
  • Venkovanka, JB 1:115, 1879
  • Praski karnawał (Pražský karneval: Introdukce a polonéza) (niedokończone), JB 1:126, 1882 - 1883

Muzyka kameralna

  • Fantazja na temat czeskiej pieśni ludowej, JB 1:12, 1843
  • Trio Fortepianowe, JB 1:64, 1855
  • Kwartet smyczkowy nr. 1 Z mého života, JB 1:105, 1876
  • Z ojczyzny (Z domoviny), JB 1:118, 1879 - 1880
  • Kwartet smyczkowy nr. 2, JB 1:124, 1882 - 1883

Utwory chóralne

  • Jesu meine Freunde, 1846
  • Ich hoffe auf den Herrn, 1846
  • Lobet den Herrn, 1846
  • Heilig ist der Herr Zebaoth, 1846
  • Scapulis suis obumbrabit tibi dominus, 1846
  • Medtabitur in mandatis tuis, 1846
  • Pieśń o wolności (Píseň svobody), JB 1:38, 1848
  • Czeska pieśń (Píseň česká), JB 1:78, 1860
  • Trzej jeźdźcy (Tři jezdci), JB 1:84, 1862
  • Renegat (Odrodilec), JB 1:89, 1863
  • Czeska pieśń (Píseň česká), JB 1:96, 1868
  • Rolnická, JB 1:94, 1868
  • Slavnostní sbor, JB 1:99, 1870
  • Píseň na moři, JB 1:106, 1876 - 1877
  • Tři ženské sbory, JB 1:109, 1878
  • Modlitwa (Modlitba), JB 1:120, 1880
  • Wiano (Věno), JB 1:119, 1882
  • Dvě hesla, JB 1:123, 1883
  • Nasza pieśń (Naše píseň), JB 1:125, 1883

Utwory fortepianowe

  • Kvapík, JB 2:1, 1831 - 1832
  • Polka Luizy (Louisina Polka), JB 1:1, 1840
  • Jiřinková Polka, JB 1:2, 1840
  • Galopp di bravoura, JB 1:3, 1840
  • Impromptu es-moll, JB 1:4, 1841
  • Impromptu h-moll, JB 1:5, 1841
  • Impromptu As-dur, JB 1:6, 1842
  • Uwertura c-moll (na 4 ręce), JB 1:7, 1842
  • Uwertura A-dur (na 4 ręce), JB 1:8, 1842
  • Ze studentského života, JB 1:9, ok. 1842
  • Duet Bez słów (Duo beze slov), JB 1:13, ok. 1842
  • Kadryl B-dur (Quadrille), JB 1:14, 1843
  • Rapsodia As-dur (Skladba bez názvu), JB 2:10, 1843
  • Kadryl F-dur (Quadrille), JB 1:16, 1843 - 1844
  • Utwór nienazwany (Skladba bez nadpisu), JB 1:15, 1843 - 1844
  • Polka Es-dur Vzpomínka na Plzeň, JB 1:17, 1843 - 1844
  • Bagatele i Imprompta, JB 1:19, 1844
    • Niewinność (Nevinnost)
    • Zniechęcenie (Sklíčenost)
    • Idylla (Idyla)
    • Pragnienie (Touha)
    • Radość (Radost)
    • Baśń (Pohádka)
    • Miłość (Láska)
    • Niezgoda (Nesvár)
  • 5 Walców (Valčíky), JB 1:18, 1844
  • Šest lístků do památníku, 1844 - 1862
    • Kateřině Kolářové, JB 1:20
    • Alžbětě Felicii Thunové, JB 1:25
    • Josephini Finkové, JB 1:21
    • Janu Kunzovi, JB 1:22
    • Václavi Ulwerovi, JB 1:23
    • Marii Prokschové, JB 1:81
  • Myśl ulotna (Pensée fugitive), JB :, 1845
  • Marsz d-moll Pochod válečníků, 1845
  • Marsz B-dur Venkovský pochod, 1845
  • Marsz E-dur Triumfalní pochod, 1845
  • Utwór nienazwany (Skladba bez nadpisu), JB 1:26, 1845
  • Sonata fortepianowa g-moll, JB 3:24, 1846
  • Polka Es-dur, JB 1:28, 1846
  • Etiuda w formie preludia C-dur, JB 3:18, 1846
  • Etiuda w formie pieśni a-moll, JB 3:18, 1846
  • Wariacje na temat czeskiej pieśni Sil jsem proso, 1846
  • 6 preludiów (na 4 ręce), JB 1:30, 1846
  • Allegro capriccioso h-moll, JB 1:32, ok. 1847
  • Romans B-dur, JB 1:33, ok. 1847
  • Charakteristická skladba, JB 1:34, 1847 - 1848
  • 6 Charakterystycznych kompozycji (Šest charakteristických skladeb), JB 1:35, 1847 - 1848
    • W lesie (V lese)
    • Rodząca się pasja (Vznikající vášeň)
    • Pasterka (Pastýřka)
    • Pragnienie (Touha)
    • Wojownik (Válečník)
    • Rozpacz (Zoufalství)
  • Marsz F-dur Pochod pražské studentské legie, JB 1:36, 1848
  • Marsz D-dur Pochod národní gardy, JB 1:37, 1848
  • Kaprys g-moll, JB 2:17, 1848
  • 3 Polki salonowe, JB 1:60, 1848 - 1854
  • Szkice 1 (Črty 1), JB 1:66, 1848 - 1857
    • Preludium
    • Idylla (Idyla)
    • Pamięć (Vzpomínka)
    • Wytrwałość (Vytrvalá snaha)
  • Szkice 2 (Črty 2), JB 1:67, 1848 - 1857
    • Scherzo-polka
    • Melancholia (Zádumčivost )
    • Přívětivá krajina
    • Rapsodia (Rhapsodie)
  • Sceny weselne (Svatební scény), JB 1:44, 1849
    • Marsz weselny (Svatební průvod)
    • Narzeczeni (Ženich a nevěsta)
    • Uroczystości ślubne: Taniec (Svatební veselí: Tanec)
  • Poklad melodií 1, JB 1:48, 1849 - 1850
    • Preludium
    • Capriccio
    • Allegro Vivace
  • Poklad melodií 2, JB 1:49, 1849 - 1850
    • Moderato
    • Bez nazwy
    • Toccata
    • Moderato
    • Tempo di marcia
  • Šest lístků do památníku, JB 1:51, 1849 - 1850
    • Allegro – Prélude
    • Moderato – Chanson
    • Vivace
    • Allegro comodo
    • Moderato con amina
    • Andante ma non troppo
  • Tři lístky do památníku, JB 1:65, 1849 - 1850
    • Robertowi Schumannowi (Robertu Schumannovi)
    • Pieśń wędrowca (Píseň pocestného)
    • Je slyšet sykot, hukot, a svist...
  • Rondo dla młodzieży (Rondo pro mládež), JB 1:50, 1850
  • Polki z lat pięćdziesiątych (Polky z let padesátých), JB 1:57/55/56/53, 1852 - 1854
  • 3 Polki (Tři poetické polky), JB 1:61, 1854
  • Andante Es-dur, JB 1:62, ok. 1855
  • Cid, JB 2:42, 1857 - 1858
  • Ballada e-moll, JB 2:43, 1858
  • Vidění na plese, JB 1:71, 1858
  • Polka C-dur, JB 1:71, 1858
  • Etiuda-scherzo C-dur, JB 1:73, 1858
  • Transkrypcja pieśni Der Neugierige z cyklu Piękna młynarka Franza Schuberta (Zvědavý, transkripce písně Franze Schuberta z cyklu Krásná mlynářka), JB 1:69, 1858
  • Etiuda koncertowa C-dur, JB 1:73, 1858 - 1859
  • Szkice do sceny Makbet i wiedźmy z "Makbeta" Szekspira (Macbeth, skizza ke scéně „Macbeth a čarodějnice“ ze Shakespeara), JB 1:75, 1859
  • Bettina Polka, JB 1:74, 1859
  • Wspomnienia z Czech w formie polki (Vzpomínky na Čechy ve formě polek), JB 1:76/77, 1859 - 1860
  • Etiuda koncertowa gis-moll Na brzegu morza (Na břehu mořském), JB 1:80, 1861
  • Fantazje na temat czeskiej pieśni ludowej (Koncertní fantasie na české národní písně), JB 1:83, 1862
  • Fantazje na tematy z "Dalibora" (Fantasie na temata z opery Dalibor), 1868
  • Polka z opery "Dwie wdowy" (Polka z Dvou vdov), JB :, 186
  • Sny (Sny: Šest charakteristických skladeb), JB 1:103, 1874 - 1875
    • Zapomniane szczęście (Zaniklé štěstí)
    • Pocieszenie (Útěcha)
    • W Czechach (V Čechách: Vesnický výjev)
    • W salonie (V salóně)
    • Przed zamkiem (Před hradem)
    • Święto ludowe (Slavnost českých venkovanů/Selská slavnost)
  • Czeskie tańce 1: 4 Polki (České tance 1: 4 Polky), JB 1:107, 1877
  • Czeskie tańce 2 (České tance 2), JB 1:114, 1879
    • Furiant
    • Kura (Slepička)
    • Owies (Oves)
    • Niedźwiedź (Medvěd)
    • Cebulka (Cibulička)
    • Dupák
    • Ułan (Hulán)
    • Obkročák
    • Sousedská
    • Skočná
  • Andante f-moll, JB 1:117, 1880
  • Romans g-moll, JB 1:121, 1880
  • Bettina Polka, JB 1:74, 1883
  • Fugi dwu/trzy/cztero -głosowe

Pieśni

  • Pohled mé dívky, JB 3:25, 1846
  • Żegnaj (Sbohem!), JB 3:25, 1846
  • Ból rozłąki (Bolest odloučení), JB 1:27, 1846
  • Wyzwanie (Vyzvání), JB 1:29, 1846
  • Jaro lásky, JB 1:53, 1853
  • O Gustawie, mój królu (O Gustave, můj králi), JB 1:93, 1867
  • Pieśni wieczorne (Večerní písně), JB 1:116, 1879
    • Któż potrafi grać na złotych strunach? (Kdo v zlaté struny zahrát zná)
    • Nie kamienujcie proroków! (Nakamenujte proroky!)
    • Śniło mi się (Mně zdálo se)
    • Hej, jakaż radość w rundzie (Hej, jaká radost v kole)
    • Ze swych pieśni, tron ci zbudowałem (Z svých písní trůn ti udělám)

Przypisy

  1. Bedrich Smetana na stronie allmusic.com. allmusic.com. [dostęp 2011-05-20]. (ang.).
  2. Rok Muzyki Czeskiej (1). Bedřich Smetana – ojciec muzyki czeskiej - Dla Kultury [online], 2 marca 2024 [dostęp 2024-03-02] (pol.).
  3. Dorota Szwarcman: Czeska opera: nikt nic nie wie. „Polityka” 2013 nr 11 s. 89.

Linki zewnętrzne


Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się