| autobus | |
 Autobusy na krańcu Dworca Centralnego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Organizator | |
| Operator |
Miejskie Zakłady Autobusowe w Warszawie oraz tzw. ajenci |
| Lata funkcjonowania |
1920–1925 |
Autobusy miejskie w Warszawie – podstawowy element systemu komunikacji miejskiej obejmujący Warszawę i aglomerację warszawską. Linie autobusowe administrowane są przez Zarząd Transportu Miejskiego (ZTM) podlegający władzom miasta. ZTM ustala trasy i rozkłady, a także organizuje dystrybucję biletów oraz ich kontrolę. Przewozy wykonywane są przez Miejskie Zakłady Autobusowe (MZA) oraz podmioty prywatne wyłaniane przez ZTM w drodze przetargu.
W 1920 roku podjęto decyzję o powstaniu Wydziału Ruchu Autobusowego przy Tramwajach Warszawskich. Na początku linie obsługiwały piętrowe autobusy marki Saurer.
W czasie obrony Warszawy w 1920 roku autobusy służyły do transportu wojska. Pod koniec 1921 roku funkcjonowało 5 linii, lecz dość szybko zaczęto je likwidować na rzecz tramwajów. W 1925 roku zlikwidowano ostatnią linię 3 i na cztery lata autobusy miejskie zniknęły z ulic Warszawy.
Pod koniec lat 20. XX wieku pojawiło się wiele nowych połączeń (do września 1939 było to do 23 linii zwykłych), uruchomiona została także nowa zajezdnia przy ul. Łazienkowskiej. W 1938 roku wprowadzono nowoczesne wzory znaków przystankowych, stosowane aż do 1988 roku. Przed wybuchem II wojny światowej Warszawa posiadała 180 autobusów[1]. 6 września 1939 roku autobusy liniowe zostały zawieszone z powodu bombardowań miasta. Ponownie wyjechały na ulice miasta 16 września 1939 roku, ale po trzech dniach ponownie ich kursowanie zawieszono.
Wznowiono je 3 października 1939 roku, na początku na linii plac Teatralny – plac Zbawiciela[2]. W ciągu kolejnych kilkunastu dni uruchomiono kolejne linie, jednak miały one tylko zastąpić tramwaje do czasu odbudowy ich sieci. W czasie wojny funkcjonowały jedynie dwie regularne linie autobusowe: F i O, jednak one również zostały zlikwidowane jeszcze przed wybuchem powstania warszawskiego, powodem było zużycie taboru i braki w paliwie.
Komunikacja autobusowa pojawiła się ponownie w kwietniu 1945 roku, kiedy Państwowy Urząd Samochodowy uruchomił pierwszą linię stałej komunikacji pasażerskiej obsługiwaną przez ciężarówki, łączącą śródmieście z Pragą[3]. Samochody kursowały od ul. Targowej do pl. Narutowicza cztery razy dziennie w każdą stronę[4], początkowo zabierając jedynie pracowników instytucji państwowych za okazaniem legitymacji.
W 1946 roku Warszawa otrzymała przekazane przez UNRRA 10 używanych autobusów piętrowych Titan z wejściem z lewej strony, wyprodukowanych przez Leyland Motors, pozyskanych z komunikacji miejskiej brytyjskiego Plymouth[5]. Z powodu zużycia i braku części zamiennych, ostatni z nich przestał kursować w 1948 roku[1].
W 1948 roku na tymczasową zajezdnię autobusów miejskich MZK zaadaptowano jedną z Hal Mirowskich. W skład taboru wchodziły wówczas wozy ciężarowe, które powoli wymieniano na zagraniczne wozy otrzymane w darach od europejskich miast. W lipcu 1947 roku na ulice Warszawy wyjechały po raz pierwszy francuskie autobusy Chausson (pierwsza zakupiona partia liczyła 90 autobusów)[1]. Znaczna liczba Chaussonów utrzymywała się w ruchu do lat 60. XX wieku.
W 1951 roku na ulice wyjechały węgierskie Ikarusy 601 z nowej zajezdni przy ulicy Inflanckiej w śródmiejskiej części Muranowa. W 1962 roku wprowadzono w Warszawie nowe przegubowe wozy marki Jelcz. Pierwszy nocny autobus pojawił się na ulicach Warszawy w 1963 roku, w tym samym roku przybyły nowe zajezdnie: „Redutowa” na Woli i „Woronicza” na Mokotowie. W 1964 roku wprowadzono kasowniki i zlikwidowano sprzedaż biletów przez konduktorów.
W 1969 roku została oddana do użytku zajezdnia „Ostrobramska” na Pradze-Południu, a rok później zajezdnia „Kleszczowa” we Włochach oraz zajezdnia „Chełmska” na Mokotowie, poprzez zmianę profilu wybudowanej w 1959 roku zajezdni trolejbusowej. W 1972 roku otwarto zajezdnię „Pożarowa” na Targówku. W 1973 roku na ulice Warszawy wyjechał licencyjny 2-drzwiowy autobus Jelcz Berliet PR100.
W 1974 roku po raz pierwszy w Warszawie liczba pasażerów autobusów była większa niż liczba pasażerów tramwajów[6].
Pod koniec 1975 roku tabor został wzbogacony o 3-drzwiową wersję Jelcza PR110. W 1979 roku na regularną trasę wyjechały pierwsze przegubowe Ikarusy 280, zabierające 150 pasażerów i początkowo obsługiwały linię 192 z Dworca Południowego na Ursynów Południowy.
W 1985 roku oddana do użytku została zajezdnia „Stalowa” na Pradze-Północ. W 1988 roku nastąpiła zmiana wzorów znaków przystankowych, związana z wpisaniem znaków jako informacyjnych do kodeksu drogowego, tak jak we wszystkich pozostałych krajach socjalistycznych.
11 marca 1994 roku nastąpiła reorganizacja stołecznego transportu. Miejskie Zakłady Komunikacyjne w Warszawie zostały podzielone na:
W listopadzie 1994 roku został wprowadzony do eksploatacji pierwszy niemiecki niskopodłogowy Neoplan N4020. W 1995 roku podjęto decyzję o likwidacji zajezdni „Piaseczno” i „Pożarowa”. W 1999 roku do eksploatacji weszły nowoczesne, niskopodłogowe autobusy Solaris Urbino 15 I. W 2001 roku do Solarisów dołączyły przegubowe autobusy MAN NG313. W 2003 roku zlikwidowano najstarszą stołeczną zajezdnię „Inflancka”. W 2005 roku wprowadzono do eksploatacji autobusy Solaris Urbino 18 III z klimatyzacją. W 2006 roku zlikwidowana została zajezdnia „Chełmska”.
Autobusy ZTM (w tym linie lokalne) jeżdżą regularnie po aglomeracji Warszawy i w samym mieście. Strefa 1. obejmuje swoim zasięgiem miasta i wsie: Warszawa, Ząbki, Blizne Łaszczyńskiego, zachodnią część Sulejówka, część Opacz-Kolonia, Łomianki i Marki oraz gminy: Konstancin-Jeziorna i Izabelin. Strefa 2. obejmuje tereny, które nie są wymienione przy strefie I i są obsługiwane przez ZTM; są to linie, które nie są obsługiwane przez MZA, ale przez przewoźników lokalnych, którzy podpisali umowę z ZTM i gminą na obsługę danej linii.
Większość należących do ZTM linii autobusowych ma trzycyfrowe numery (wyjątki to linie o oznaczeniach Cxx, E-x, L-x, Lxx, Nxy, Z-x i Zxx). Pierwszy znak numeru oznacza rodzaj linii:
Przewozy na zlecenie ZTM świadczą:
Tylko MZA jest własnością miasta stołecznego Warszawy. Pozostałe są w sensie organizacyjnym całkowicie niezależne od stołecznych władz i nazywane są ajentami, a obsługa linii jest im powierzana na drodze przetargów. Zainteresowane podmioty deklarują oczekiwaną stawkę za wozokilometr świadczonych usług przy danych parametrach pojazdu i długości trwania kontraktu. Jeżeli liczba ofert spełniających kryteria formalne przetargu jest większa niż trzy, wówczas ZTM organizuje aukcję elektroniczną.
Każdy z przewoźników świadczących usługi w ramach transportu publicznego ma prawo do wyboru marki i modelu pojazdu w ramach ograniczeń narzuconych przez Zarząd Transportu Miejskiego.
Wszystkie autobusy (z wyjątkiem linii lokalnych), niezależnie od przewoźnika, pomalowane są w barwy miejskie: górny pas w kolorze tzw. żółtym sygnałowym, dolny – w tzw. czerwieni kubańskiej. Ponadto stosuje się kolor czarny dla maskowania słupków i klap w pasie okiennym oraz w pasie nadokiennym i kolor biały dla dachu, obudowy wentylatorów i klimatyzacji[9]. Linie lokalne są pomalowane natomiast w dominującym kolorze niebieskim z białym logiem ZTM.
Wszystkie pojazdy oznaczone są logiem WTP oraz posiadają czteroznakowy numer boczny(z wyjątkiem autobusów linii lokalnych, te posiadają 6 cyfr), czcionką tzw. tradycyjną warszawską zmodyfikowaną[9], dodatkowo trzy cyfry stosuje się na pojazdach testowych MZA:
Do 1994 roku trasy autobusowe w Warszawie obsługiwały wyłącznie pojazdy wysokopodłogowe. W listopadzie 1994 roku na ulice wyjechał pierwszy autobus niskopodłogowy – Neoplan N4020. Kolejne pojazdy niskopodłogowe pojawiły się dopiero w styczniu 1997 roku – były to pojazdy Jelcz M121M z dostawy 50 zamówionych 12-metrowych niskopodłogowych autobusów, zrealizowanej do marca 1997 roku. Dwa z trzech wejść znajdowały się na tym samym poziomie, co podłoga. Dodano także oznaczenie w rozkładach jazdy realizowanych przez nie kursów – literę „n”, a następnie kwadracik. W 2006 roku osiągnięto 49,9-procentowy udział niskich podłóg wśród autobusów obsługujących stołeczne linie. W 2007 roku wskaźnik ten osiągnął 68,6%, w 2008 roku – 74,8% w 2009 roku – 78,9%, w 2010 roku – 84,7%, w 2011 roku – 89,7%, w 2012 roku – 96,1%[10]. Na przełomie 2013 i 2014 roku wskaźnik ten osiągnął 100% po wycofaniu ze służby ostatnich autobusów Jelcz 120MM/1. Dane te jednak dotyczą wyłącznie MZA, gdyż dalej w barwach KM Łomianki jeżdżą autobusy częściowo wysokopodłogowe (Jelcz M121I).
Ostatniego zakupu fabrycznie nowych, wysokopodłogowych autobusów dokonano w 1997 roku. Wraz z wycofaniem z ulic Warszawy autobusów marki Ikarus, ich najmłodsze egzemplarze sprzedano w cenie po około 6-7 tysięcy złotych za sztukę między innymi do MPK Częstochowa[11][12][13][14].
| Środki transportu |
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zajezdnie |
| ||||||
| Organizator | |||||||
| Przewoźnicy |
| ||||||
| Inne | |||||||
| Historia |
|
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
