Antypapież – osoba powołana na tron papieski nieprawnie, za pontyfikatu legalnego papieża lub w czasie, gdy urząd papieski był nieobsadzony.

Antypapieże wybierani byli najczęściej wskutek sporów teologicznych (np. Hipolita powołano w czasie sporów wokół sabelianizmu) lub politycznych (np. Paschalis obsadził tron papieski dzięki przekupieniu niezwykle wpływowego wówczas arcybiskupa Rawenny). Gdy zaczęło kształtować się Państwo Kościelne i rosło jego znaczenie polityczne, coraz częściej spory wokół powołania papieża były odbiciem walki o wpływy różnych stronnictw czy rodów. Pomimo wprowadzenia w 1059 roku zasady powoływania papieży przez kolegium kardynalskie, sytuacja nie uległa zmianie[1].

W czasie wielkiej schizmy zachodniej, obok biskupów Rzymu urzędowali również antypapieże obediencji awiniońskiej oraz pizańskiej.

Przez sedewakantystów ostatni papieże są uznawani za antypapieży. Według większości z nich ostatnim prawowitym papieżem był Pius XII (zm. 1958) bądź Jan XXIII (zm. 1963), ale istnieją również nurty sedewakantyzmu uznające za ostatniego papieża Piusa XI (zm. 1939), a nawet Piusa IX (zm. 1878)[2].

Sam fakt ogłoszenia się przez kogoś papieżem to za mało, by uznać daną osobę za antypapieża. Na przykład były zakonnik katolicki Francuz Michel Auguste Marie Collin(inne języki) (zm. 1974) przybrał imię Klemensa XV i głosił, że w 1950 roku Chrystus powołał go na papieża. Hiszpan Clemente Domínguez y Gómez (1946–2005) uznał się w 1978 roku za papieża Grzegorza XVII[3], traktując papieża w Rzymie jako antypapieża. Od 1998 w Stanach Zjednoczonych działał pod imieniem Piusa XIII[3] były zakonnik i dawny zwolennik abp. Marcela Lefebvre Lucian Pulvermacher. Status tych osób, w przeciwieństwie do dawnych antypapieży, którzy mieli poparcie choćby części kolegium kardynalskiego, nie wystarcza, aby uznać je za antypapieży. Z tego względu w ich wypadku umieszczane przy imieniu słowo „antypapież” powinno być brane w cudzysłów.

Istnieją spory co do liczby antypapieży w historii. Wymienia się od 36 do 43 antypapieży. W roku 1942 kardynał Giovanni Mercati, Archiwista Świętego Kościoła Rzymskiego, stworzył listę antypapieży, która od tamtej pory została oficjalnie uznana przez Kościół katolicki. Zamieszczona lista jest zgodna z listą Mercatiego. Różnice w liczbie antypapieży wynikają z podejścia historyków, a nawet teologów Kościoła katolickiego (np. watykańskie Annuario Pontificio aż do XX wieku wymieniało jako legalnych papieży obediencji pizańskiej).

Lista Mercatiego[4]

Herb Antypapież Wizerunek Imię łacińskie Świeckie imię i nazwisko Miejsce urodzenia Pontyfikat Wiek
Hipolit Hippolytus Azja Mniejsza, Cesarstwo Rzymskie (Turcja) 217–235
III
Nowacjan Novatianus marzec 251 – 258
Feliks II Felix
Secundus 		355 – 22 listopada 365
IV
Ursyn Ursinus wrzesień 366 – listopad 367
Eulaliusz Eulalius 27 lub 29 grudnia 418 – 3 kwietnia 419
V
Wawrzyniec Laurentius 1) 22 listopada 498 – luty 499
2) 501–505
Dioskur 22 września 530 – 14 października 530
VI
Teodor Theodorus 687
VII
Paschalis Paschalis 687
Konstantyn II Constantinus
Secundus 		5 lipca 767 – 6 sierpnia 768
VIII
Filip Philippus 31 lipca 768
Jan VIII Ioannes
Octavus 		styczeń 844
IX
Anastazy III Anastasius
Tertius 		sierpień 855 – wrzesień 855
Krzysztof Christophorus Rzym, Państwo Kościelne (Włochy) lipiec lub wrzesień 903 – styczeń 904
X
Bonifacy VII
Ponownie 		Bonifacius
Septimus 		Franco Włochy sierpień 984 – lipiec 985
Jan XVI Ioannes
Sextus Decimus 		Jan Philagathus (Filogatos) Rossano, Hrabstwo Kalabrii (Włochy)[a] kwiecień 997 – luty 998
Grzegorz VI Gregorius
Sextus 		1012
XI
Benedykt X Benedictus
Decimus 		Giovanni Mincius Rzym, Państwo Kościelne (Włochy) 5 kwietnia 1058 – 24 stycznia 1059
Honoriusz II Honorius
Secundus 		Piotr Cadalus Rzym, Państwo Kościelne (Włochy) 28 października 1061 – 1064/1072
Klemens III Clemens
Tertius 		Wibert z Rawenny Parma, Święte Cesarstwo Rzymskie (Włochy) 1) 26 czerwca 1080
2) 24 maja 1084 – 8 września 1100
Teodoryk Theodoricus wrzesień 1100 – styczeń 1101
XII
Albert Albertus Włochy luty – marzec 1102
Sylwester IV Silvester
Quartus 		Maginulf Niemcy lub Włochy 18 listopada 1105 – 12 kwietnia 1111
Grzegorz VIII Gregorius
Octavus 		Maurice Limousin, Królestwo Francji (Francja) 8 marca 1118 – kwiecień 1121
Celestyn II[b] Coelestinus
Secundus 		Teobaldo Bocapeccus Rzym, Państwo Kościelne (Włochy) 16 grudnia 1124
Anaklet II Anacletus
Secundus 		Pietro Pierleoni OSB Rzym, Państwo Kościelne (Włochy) 14 lutego 1130 – 25 stycznia 1138
Wiktor IV Victor
Quatrus 		Gregorio de Ceccano Ceccano, Państwo Kościelne (Włochy) marzec 1138 – 29 maja 1138
Wiktor IV Victor
Quatrus 		Ottaviano de Monticello Rzym, Państwo Kościelne (Włochy) 7 września 1159 – 20 kwietnia 1164
Paschalis III Paschalis
Tertius 		Guido di Crema Crema, Święte Cesarstwo Rzymskie (Włochy) 22 kwietnia 1164 – 20 września 1168
Kalikst III Callistus
Tertius 		Giovanni de Struma OSB Toskania, Święte Cesarstwo Rzymskie (Włochy) wrzesień 1168 – 29 sierpnia 1178
Innocenty III Innocentius
Tertius 		Lando de Sittino Lacjum, Państwo Kościelne (Włochy) 29 września 1179 – styczeń 1180
Mikołaj V Nicolaus
Quintus 		Pietro Rainalducci OFM Borgorose, Włochy 12 maja 1328 – 25 sierpnia 1330
XIV
Klemens VII Clemens
Septimus 		Robert z Genewy Genewa, Święte Cesarstwo Rzymskie (Szwajcaria) 20 września 1378 – 16 września 1394
Benedykt XIII Benedictus
Tertius Decimus 		Pedro de Luna Illueca, Hiszpania 28 września 1394 – 26 lipca 1417
Aleksander V Alexander
Quintus 		Pietro Philarghi
OFM 		Kreta, Republika Wenecka (Grecja) 26 czerwca 1409 – 3 maja 1410
XV
Jan XXIII Ioannes
Vicesimus Tertius 		Baldassare Cossa Neapol, Królestwo Neapolu (Włochy) 17 maja 1410 – 29 maja 1415
Feliks V Felix
Quintus 		Amadeusz VIII Chambéry, Księstwo Sabaudii (Francja) 5 listopada 1439 – 7 kwietnia 1449

Współcześni „antypapieże”[5]

„Antypapież” Prawdziwe imię i nazwisko „Pontyfikat” Państwo
Klemens XV(inne języki) Michel Auguste Marie Collin(inne języki) 1963 - 23 czerwca 1974[6]  Francja
Grzegorz XVII Gaston Tremblay 24 czerwca 1968 - 31 lipca 2011[7]  Kanada
Emmanuel I Gino Frediani 12 października 1973 - 28 kwietnia 1984[8]  Włochy
Piotr II Chester Olszewski 31 maja 1977 - 1980[9]  Stany Zjednoczone
Grzegorz XVII Clemente Domínguez y Gómez 15 sierpnia 1978 - 22 marca 2005[10]  Hiszpania
Hadrian VII Francis Konrad Schuckardt 21 czerwca 1984 - 5 listopada 2006[11]  Stany Zjednoczone
Piotr II Aimé Baudet od 10 kwietnia 1984[12]  Belgia
Piotr II Pierre Henri Bubois od 1985[13]  Belgia
Michał I(inne języki) David Allen Bawden(inne języki) 16 lipca 1990 - 2 sierpnia 2022[14]  Stany Zjednoczone
Walerian I Valeriano Vestini 15 sierpnia 1990 - wrzesień 1995[15]  Włochy
Linus II Victor von Pentz 29 czerwca 1994 - lipiec 2007[16]  Wielka Brytania
Piotr II Maurice Achieri of Le Perreux 1995 - 13 lutego 2016[17]  Francja
Piotr II Julius Tischler od 1998[18]  Niemcy
Pius XIII Earl Lucian Pulvermacher 24 października 1998 - 30 listopada 2009[19]  Stany Zjednoczone
Grzegorz XIX Reinaldus Michael Benjamins od 2001[20]  Stany Zjednoczone
Piotr II Manuel Alonso Corral 26 marca 2005 - 15 lipca 2011[21]  Hiszpania
Piotr II(inne języki) William Kamm(inne języki) od kwietnia 2005[22]  Australia
Jan XX Roberto Carnevale od 2005[23]  Włochy
Piotr III Joseph Odermatt od 22 kwietnia 2016 Szwajcaria

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Był pochodzenia greckiego.
  2. ↑ We współczesnej historiografii klasyfikowanie Teobalda jako antypapieża jest kwestionowane i proponuje się określać go jako papież elekt.

Przypisy

  1. ↑ J. Warmiński, H. Wojtyska, Antypapież, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 1, Lublin 1973, kol. 727.
  2. ↑ Bunt w imię ortodoksji. katolicki.net. [dostęp 2023-01-23].
  3. ↑ a b W. Jakubowski, K. Jajecznik, Wątek tradycji katolickiej w myśli politycznej i publicystyce Narodowego Odrodzenia Polski, [w:] Dylematy historii i polityki: księga dedykowana Profesor Annie Magierskiej, red. R. Chwedoruk, D. Przastek, Warszawa 2008, s. 250.
  4. ↑ J. Warmiński, H. Wojtyska, Antypapież, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 1, Lublin 1973, kol. 728.
  5. ↑ Jadwiga Knie-Górna: Papież z second-handu. przewodnik-katolicki.pl, 2006-07-06. [dostęp 2023-01-28].
  6. ↑ „Antypapież” Klemens XV
  7. ↑ „Antypapież” Grzegorz XVII
  8. ↑ „Antypapież” Emmanuel I
  9. ↑ „Antypapież” Piotr II
  10. ↑ „Antypapież” Grzegorz XVII
  11. ↑ „Antypapież” Hadrian VII
  12. ↑ „Antypapież” Piotr II
  13. ↑ „Antypapież” Piotr II
  14. ↑ „Antypapież” Michał I
  15. ↑ „Antypapież” Walerian I
  16. ↑ „Antypapież” Linus II
  17. ↑ „Antypapież” Piotr II
  18. ↑ „Antypapież” Piotr II
  19. ↑ „Antypapież” Pius XIII
  20. ↑ „Antypapież” Grzegorz XIX
  21. ↑ „Antypapież ”Piotr II
  22. ↑ „Antypapież” Piotr II
  23. ↑ „Antypapież” Jan XX

Bibliografia

  • J. Warmiński, H. Wojtyska, Antypapież, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 1, Lublin 1973, kol. 727-728.
Antypapieże według Kościoła katolickiego
III wiek
IV wiek
V wiek
VI wiek
VII wiek
VIII wiek
IX wiek
X wiek
XI wiek
XII wiek
XIV wiek
XV wiek
  1. ↑ Celestyn II ostatecznie nie objął urzędu. Od czasów badań Mercatiego zaliczany do antypapieży, jednak we współczesnej historiografii klasyfikacja ta jest kwestionowana i proponuje się określać go jako „papież elekt”

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się