| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Doktor habilitowany nauk humanistycznych | |
| Specjalność: orientalista | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1929 |
| Habilitacja |
1933 |
| Profesura |
1935 |
| Uczelnia | |
| Okres zatrudn. |
1932 |
| Odznaczenia | |
  
| |
Ananiasz Zajączkowski (ur. 12 listopada 1903 w Trokach, zm. 6 kwietnia 1970 w Rzymie) – polski orientalista (turkolog), profesor Uniwersytetu Warszawskiego, działacz karaimski, członek Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności.
Był synem Aleksandra (Achiezera), kancelisty sądowego, i Emilii z domu Bezekowicz. Uczęszczał do Gimnazjum im. Króla Zygmunta Augusta w Wilnie (do 1925), następnie odbył studia orientalistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim; w 1929 obronił doktorat na tej uczelni, na podstawie pracy Sufiksy imienne i czasownikowe w języku zachodniokaraimskim. Przyczynek do morfologii języków tureckich, przygotowanej pod kierunkiem Tadeusza Kowalskiego. Jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej uzupełniał studia na uczelniach zagranicznych – w Berlinie, Stambule i Paryżu (1929–1931). Pracował przez rok jako asystent w Katedrze Filologii Orientalnej na Uniwersytecie Jagiellońskim, by przenieść się w 1932 na Uniwersytet Warszawski, na stanowisko starszego asystenta i lektora języka tureckiego w Instytucie Orientalistycznym. W 1933 habilitował się na podstawie rozprawy Studja nad językiem staroosmańskim. Wybrane ustępy z anatolijskotureckiego przekładu Kalili i Dimny i został docentem w Katedrze Turkologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Mianowany profesorem nadzwyczajnym w 1935, został jednocześnie kierownikiem Katedry Turkologii (w latach 1945–1950 Katedry Orientalistyki, 1950–1969 ponownie Katedry Turkologii). Kierował również Instytutem Orientalistycznym (1945–1950, 1957–1961) i Zakładem Turkologii i Iranistyki Instytutu Orientalistycznego (od 1969); w 1946 został profesorem zwyczajnym. Ponadto był profesorem i kierownikiem Katedry Orientalistyki Uniwersytetu Wrocławskiego (1945–1950). W latach 1948–1950 był pracownikiem naukowym Studium Języków Wschodnich Instytutu Spraw Międzynarodowych w Warszawie, a 1953–1969 kierownikiem Zakładu Orientalistyki PAN (w ramach Zakładu kierował Pracownią Leksykograficzną i Pracownią Bliskiego i Środkowego Wschodu). Przed II wojną światową prowadził wykłady z turkologii w Szkole Wschodoznawczej w Warszawie (przemianowanej w 1938 na Wyższą Szkołę Żywych Języków Wschodnich). Okres okupacji przepracował w Wydziale Statystycznym miasta stołecznego Warszawy.
Był członkiem czołowych polskich stowarzyszeń naukowych: Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1936 członek korespondent, 1947 członek rzeczywisty), Polskiej Akademii Umiejętności (1948 członek korespondent), Polskiej Akademii Nauk (1952 członek korespondent, 1961 członek rzeczywisty). W Towarzystwie Naukowym Warszawskim kierował Komisją Orientalistyczną; był też przewodniczącym analogicznego Komitetu Orientalistycznego (1952–1959) i Komitetu Nauk Orientalistycznych (1962–1965) PAN. W latach 1948–1958 pełnił funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego. Był ponadto członkiem korespondentem Société Finno-Ougrienne, członkiem honorowym Tureckiego Towarzystwa Językowego, członkiem Societas Uralo-Altica oraz Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego.
Wygłaszał odczyty z turkologii, iranistyki, arabistyki oraz historii średniowiecznej Bliskiego Wschodu m.in. w Instytucie Wschodoznawstwa w Moskwie (1956), na uniwersytecie w Jerozolimie (1957), w Instituto Universitario Orientale w Neapolu (1958), na uniwersytecie w Moguncji (1959), na uniwersytecie w Stambule (1962). Brał udział w pracach Grupy Roboczej Polskiego Komitetu ds. UNESCO. W 1955 otrzymał nagrodę państwową II stopnia za całokształt działalności naukowej. Był doktorem honoris causa uniwersytetów w Berlinie (1961), Tbilisi (1966) i Manchesterze (1967). Został odznaczony Krzyżem Oficerskim (1954)[1] i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem 10-lecia Polski Ludowej, a także irańskim Orderem Nisan-Sipas.
Zajmował się turkologią, dziejami średniowiecznej kultury tureckiej, leksykografią, komparatystyką, edytorstwem dzieł kultury. Badał m.in. dzieje, język i kulturę Chazarów. Analizował wpływ języka i literatury perskiej na literaturę turecką, a także polsko-orientalne związki językowe. Interesował się życiem i działalnością Awicenny. Wydał m.in. Sto sentencji i apoftegmatów arabskich Kalifa Ali'ego w parafrazie mamelucko-tureckiej (1968), ogłosił też kilka przekładów. Redagował Słownik karaimsko-rosyjsko-polski oraz czasopisma „Myśl Karaimską” i „Przegląd Orientalistyczny”, ponadto współpracował z „Językiem Polskim” i „Poradnikiem Językowym”. Ceniony jako jeden z największych autorytetów w zakresie kultury staroosmańskiej i Złotej Ordy, miał jednocześnie opinię człowieka konfliktowego i ostrego w polemikach.[potrzebny przypis] Jednym z jego uczniów był Józef Bielawski.
Poza pracą naukową pełnił w latach 1945–1970 funkcję zwierzchnika Karaimskiego Związku Religijnego w RP. Jego krewnym (synem stryjecznego brata) był Włodzimierz, również turkolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Mieszkał w domach profesorskich Stowarzyszenia Mieszkaniowego Spółdzielczego (Spółdzielni Mieszkaniowej) Profesorów UW w Warszawie przy ul. Brzozowej i Sewerynów, w latach 50. był członkiem zarządu spółdzielni.
Opublikował ponad 300 prac naukowych, m.in.:
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
