| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
III, IV, V |
| Numer ref. |
1046 |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2001 |
Położenie na mapie Portugalii  | |
 41°06′06″N 7°47′56″W/41,101667 -7,798889
| |
.jpg)
Alto Douro (port. Górne Douro) – region winiarski w północno-wschodniej Portugalii, nad rzeką Duero; z historycznego punktu widzenia południowa część regionu Trás-os-Montes. Tradycja produkcji wina w dolinie Douro sięga przynajmniej czasów rzymskich[1][2]. Był to pierwszy na świecie (wyznaczony w 1756) region winiarski o określonych granicach i klasyfikacji winnic[3].
W 2001 region został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako świadectwo krajobrazu przekształconego przez człowieka i podporządkowanego uprawie winorośli i produkcji wina[1]. Podstawowy wyrób, wino porto było niegdyś spławiane w beczkach na specjalnych łodziach (barco rabelo[4]) w dół rzeki do miejscowości Vila Nova de Gaia, położonej naprzeciw miasta Porto, gdzie dojrzewało w piwnicach[5]. Później beczki na łodziach zastąpiono cysternami[5][6].
Region zajmuje 24,6 tys. hektarów, a strefa ochronna – 225 tys. ha[1]. Obejmuje górzyste tereny doliny Duero i jej dopływów[1]. Strome zbocza (nachylenia wynoszą od 35 do 70°) wymagały ciężkiej pracy ludzkiej, by utrzymać warstwę gleby i zatrzymać wodę[7][8]. W różnych okresach historycznych stoki w Alto Douro kształtowano na różne sposoby: od umacniania murkami oporowymi (socalcos) poprzez terasy wzmocnione łupkami, a później metalowymi słupkami, a na ograniczoną skalę – wyrównywane spychaczami[7][9]. Poza winoroślą ważnym elementem krajobrazu są drzewa oliwkowe i migdałowce oraz gaje pomarańczowe[1]. Na stokach rozpościerają się posiadłości winiarskie – quintas, z budynkami gospodarczymi[1].
Podczas wykopalisk w pobliżu Mirandeli odnaleziono liczące 3–4 tys. lat nasiona winorośli właściwej[1]. Rozwój uprawy winorośli i winiarstwa nastąpił podczas panowania rzymskiego, w III i IV wieku[1]. W średniowieczu duży wkład w zagospodarowanie regionu włożyli cystersi[1][2]. Wraz ze wzrostem znaczenia handlowego wina zwrócono uwagę na jego jakość, a wzmacniane wino porto stało się od XVII wieku ważnym towarem eksportowym, przede wszystkim na rynek holenderski i angielski[1].
10 września 1756 roku markiz de Pombal przeforsował utworzenie Generalnego Stowarzyszenia Hodowców Winorośli Górnego Porto[2] (Companhia Geral da Agricultura das Vinhas do Alto Douro), którego zadaniem była m.in. klasyfikacja winnic i win w regionie o oznaczonych granicach oraz prowadzenie dokumentacji[1][9]. W terenie granice zostały oznakowane 335 granitowymi znakami[1]. Regulacje ochroniły region przed utratą renomy, która mogłoby nastąpić gdyby przyłączano gorsze tereny albo obniżano jakość wina[10]. Dzięki temu po dwudziestu latach ceny porto uległy potrojeniu[10]. Później pierwotne granice regionu zostały poszerzone[1].
W latach 1847–1848 agronom A. Moreira da Fonseca sklasyfikował działki w poszczególnych winnicach i podzielił je na sześć klas, które biorą pod uwagę wszystkie czynniki wpływające na jakość winogron i wina oraz nadal obowiązują[10]. W połowie XIX wieku choroby i przede wszystkim filoksera w 1863 spustoszyły winnice, które były odtwarzane od 1876 roku z wykorzystaniem innych technik kształtowania stoków[1]. Na odrodzenie winiarstwa pozytywny wpływ miały zmiany legislacyjne oraz budowa linii kolejowej w dolinie Duero w latach 1873–1887[1]. W 1907 granice regionu zostały poszerzone i sięgały na wschód do granicy hiszpańskiej[1].
Od lat 70. XX wieku rozpoczęto mechanizację części prac winogrodniczych, w tym urządzania winnic, co spowodowało zmiany w krajobrazie[1]. Za pogodzenie interesów winiarzy (skupionych w Casa do Douro) i eksporterów wina odpowiada Instituto do Vinho do Porto[9].
Tradycyjnie w regionie uprawia się winogrona z przeznaczeniem do produkcji wina porto i winifikuje je[4]. Do 1986 z monopolu na starzenie i butelkowanie porto korzystały piwnice winne w Vila Nova de Gaia, do których winiarze z Alto Douro wysyłali wino[11]. Od 1986 roku porto może być produkowane bezpośrednio w majątkach winiarskich (quintas), co sprzyja pojawieniu się nowych marek[6]. Dopuszczalny wolumen produkcji (beneficio) i cena winogron z poszczególnych działek winnicy zależy od oceny w klasyfikacji, która z kolei zależy od punktacji w poszczególnych kryteriach, jak np. położenie, nachylenie stoku, rodzaj gleby, uprawiane odmiany itd.[4][12].
W 1982 ustanowiono apelację Douro DOC dla niewzmacnianych win białych i czerwonych[9]. Zwiększyło to różnorodność produkowanych win i podniosło prestiż win z winogron uprawianych na glebach granitowych, gdyż dla porto zarezerwowane są gleby łupkowe[13][14].
Szacuje się, że w regionie Douro uprawia się ponad 80 szczepów winorośli[15]. Do uprawy na produkcję wina porto jest dopuszczonych aż 48 z nich, przy czym oficjalna klasyfikacja określa podział na bardzo dobre, dobre i przeciętne[4]. Za najlepszą uchodzi touriga nacional, ale niemal zawsze wino jest kupażowane z kilku odmian[12].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
