Alois Jirásek
Ilustracja
Portret Jiráska autorstwa Jana Vilímka
Data i miejsce urodzenia

23 sierpnia 1851
Hronov

Data i miejsce śmierci

12 marca 1930
Praga

Narodowość

czeska

Alma Mater

Uniwersytet Karola

Dziedzina sztuki

Powieść historyczna

Epoka

realizm

Ważne dzieła

Stare podania czeskie (Staré pověsti české)

podpis

Alois Jirásek (ur. 23 sierpnia 1851 w Hronovie, zm. 12 marca 1930 w Pradze) – czeski pisarz i dramaturg, przedstawiciel realizmu, autor powieści historycznych.

Życiorys

Alois Jirásek urodził się we wschodnioczeskim Hronovie koło Náchodu. Pochodził z chłopskiej rodziny. Jego ojcem był Josef Jirásek (1822–1901), z zawodu piekarz, matką zaś Vincencie Jirásková z domu Prouzová (1821–1887). Był czwartym z rodzeństwa, po nim urodziło się jeszcze pięcioro dzieci. Uczęszczał do niemieckiego benedyktyńskiego gimnazjum w Broumovie (1863–1867), potem do czeskiego gimnazjum w Hradcu Králové (1867–1871), a następnie ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Karola. Przez czternaście lat żył w Litomyšlu, gdzie pracował jako nauczyciel geografii i historii w gimnazjum.

W roku 1888 przeniósł się do Pragi, gdzie mieszkał na obecnym Placu Jiráska. Kontynuował swoją pracę jako pedagog i literat. Odnowił kontakt z Mikolášem Alešem, z którym współdzielił podobne artystyczne poglądy, a także z pisarzami, należącymi do ruchu lumírowców (Josefem V. Sládkiem, Jaroslavem Vrchlickim i Josefem Thomayerem), nawiązał przyjaźń z Zikmundem Winterem, utrzymywał również kontakty z twórcami młodej generacji (Josefem S. Macharem, Jaroslavem Kvapilem i Zdeňkiem Nejedlým). Od roku 1909 był na emeryturze i zajmował się wyłącznie literaturą. Jeździł często do rodzinnego Hronova, ale również podróżował (w ramach studiów) do miejsc, które potem umieszczał w swoich dziełach.

W zgodzie z charakterem całokształtu swojej twórczości jako jeden z pierwszych podpisał w maju 1917 roku Manifest Pisarzy Czeskich, obwieszczenie wspierające polityczne starania niepodległościowe narodu czeskiego. Z Isidorem Zahradníkiem (późniejszym ministrem kolejnictwa) uczestniczył w odczycie deklaracji niepodległości Czechosłowacji pod pomnikiem św. Wacława 28 października 1918, a w sobotę 21 grudnia 1918 witał przemówieniem prezydenta Masaryka na dworcu Wilsona w Pradze – był to triumfalny powrót polityka do ojczyzny.

W nowo powstałej Czechosłowacji był posłem Rewolucyjnego Zgromadzenia Narodowego. W wyborach parlamentarnych w roku 1920 uzyskał fotel senatorski w Zgromadzeniu Narodowym. Senatorem był do roku 1925. W parlamencie reprezentował Czechosłowacką Narodową Demokrację[1][2]. Zajmował się polityką aż do choroby, która uniemożliwiła mu także dalsze pisanie. W latach 1918, 1919, 1921 i 1930 był nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury[3].

Otrzymał tytuły doktora honoris causa uniwersytetu praskiego i honorowego obywatela Pragi[4].

Zmarł w Pradze 12 marca 1930 roku. Został pochowany w rodzinnym Hronovie.

Dom rodzinny A. Jiráska, pochodzący z końca XVIII w., istnieje w Hronovie do dziś. Drewniana, zrębowa budowla została w 1925 r. kupiona przez miasto. Obecnie funkcjonuje w nim ekspozycja poświęcona życiu i twórczości pisarza, będąca oddziałem Muzeum Náchodska[5].

Proza

Najstarsze dzieje
Husytyzm
Po bitwie pod Biała Górą
  • Temno
  • Psohlavci (przekład pol. Psiogłowcy)[7]
  • Skály, Skaláci
Odrodzenie narodowe
  • F. L. Věk
  • U nás
  • Filosofská historie (wyd. pol. Historia filozofów z 1927, przekład: Stanisław Alberti)[8]

Przypisy

  1. Nepokojová, Markéta – Politické strany v průběhu let 1918 – 1938, tj. v období První republiky.
  2. Příklad dobového zápisu schůze senátu, kde se mluví o senátorovi Aloisi Jiráskovi. senat.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-09)]..
  3. Josef B. Michl, Laureatus Laureata, ARCA JiMfa, Třebíč, 1995, s. 372–382.
  4. Ś. p. Alois Jirásek. „Kurier Warszawski”. Nr 71, s. 15, 13 marca 1930. 
  5. Wg strony Muzeum
  6. Alois Jirásek, Proti všem : list z české epopeje, vyd. 1946 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-14].
  7. Alois Jirásek, Psohlavci : historický obraz, vyd. 1949 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-14].
  8. Historja filozofów. worldcat.org. [dostęp 2015-01-22]. (ang.).

Bibliografia

  • Vladimír Forst et al: Lexikon české literatury: osobnosti, díla, instituce. 2/I. H–J. Praga: Academia, 1993. 589 s. ISBN 80-200-0468-8 (cz.).
  • Arne Novák: Zvony domova a Myšlenky a spisovatelé. Praha: Novina, 1940. – kapitola Jiráskovo „Temno”, s. 109–132 (cz.).

Linki zewnętrzne

  • Publikacje Aloisa Jiráska w serwisie Polona.pl

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się