Alfabet ormiański – alfabet używany do zapisu języka ormiańskiego. Jego powstanie około 405 roku przypisuje się według podań mnichowi Mesropowi Masztocowi[2][3]. Wzorował się on głównie na piśmie greckim, a także częściowo na pahlavi. Alfabet składa się oficjalnie z 39 liter. W oryginalnej postaci składał się z 36 liter, ostatnie trzy (օ, ֆ i և) zostały dodane między X a XII wiekiem.
Początkowo wielkie litery były używane również do zapisu liczb, poprzez sumowanie ich wartości.
Litery
| Wielka litera
|
Mała litera
|
Nazwa litery
|
Wymowa w języku ormiańskim
|
Liczba
|
| Dialekt wschodni
|
Dialekt zachodni
|
| Ա
|
ա
|
այբ
|
[ɑ]
|
1
|
| Բ
|
բ
|
բեն
|
[b]
|
[pʰ]
|
2
|
| Գ
|
գ
|
գիմ
|
[g]
|
[kʰ]
|
3
|
| Դ
|
դ
|
դա
|
[d]
|
[tʰ]
|
4
|
| Ե
|
ե
|
եչ
|
[ɛ], na początku słowa [jɛ]
|
5
|
| Զ
|
զ
|
զա
|
[z]
|
6
|
| Է
|
է
|
է
|
[ɛ]
|
7
|
| Ը
|
ը
|
ըթ
|
[ə]
|
8
|
| Թ
|
թ
|
թո
|
[tʰ]
|
9
|
| Ժ
|
ժ
|
ժե
|
[ʒ]
|
10
|
| Ի
|
ի
|
ինի
|
[i]
|
20
|
| Լ
|
լ
|
լյուն
|
[l]
|
30
|
| Խ
|
խ
|
խե
|
[x]
|
40
|
| Ծ
|
ծ
|
ծա
|
[t͡s]
|
[d͡z]
|
50
|
| Կ
|
կ
|
կեն
|
[k]
|
[g]
|
60
|
| Հ
|
հ
|
հո
|
[h]
|
70
|
| Ձ
|
ձ
|
ձա
|
[d͡z]
|
[t͡sʰ]
|
80
|
| Ղ
|
ղ
|
ղատ
|
[ʁ]
|
90
|
| Ճ
|
ճ
|
ճե
|
[t͡ʃ]
|
[d͡ʒ]
|
100
|
| Մ
|
մ
|
մեն
|
[m]
|
200
|
| Յ
|
յ
|
հի
|
[j]
|
300
|
| Ն
|
ն
|
նու
|
[n]
|
400
|
| Շ
|
շ
|
շա
|
[ʃ]
|
500
|
| Ո
|
ո
|
ո
|
[o], na początku słowa [vo]
|
600
|
| Չ
|
չ
|
չա
|
[t͡ʃʰ]
|
700
|
| Պ
|
պ
|
պե
|
[p]
|
[b]
|
800
|
| Ջ
|
ջ
|
ջե
|
[d͡ʒ]
|
[t͡ʃʰ]
|
900
|
| Ռ
|
ռ
|
ռա
|
[r]
|
[ɾ]
|
1000
|
| Ս
|
ս
|
սե
|
[s]
|
2000
|
| Վ
|
վ
|
վեվ
|
[v]
|
3000
|
| Տ
|
տ
|
տյուն
|
[t]
|
[d]
|
4000
|
| Ր
|
ր
|
րե
|
[ɾ]
|
5000
|
| Ց
|
ց
|
ցո
|
[t͡sʰ]
|
6000
|
| Ւ
|
ւ
|
վյուն
|
[v]
|
7000
|
| Փ
|
փ
|
փյուր
|
[pʰ]
|
8000
|
| Ք
|
ք
|
քե
|
[kʰ]
|
9000
|
| Օ
|
օ
|
օ
|
[o]
|
–
|
| Ֆ
|
ֆ
|
ֆե
|
[f]
|
–
|
Litery է i օ są używane tylko na początku wyrazu.
Ligatury
| Wersaliki
|
Początek zdania
|
Małe litery
|
Wymowa w języku ormiańskim
|
| ՈՒ
|
Ու
|
ու
|
[u]
|
| ԵՒ
|
Եւ
|
և
|
[ɛv], na początku słowa lub samodzielnie [jɛv]
|
W nowoczesnym alfabecie wschodniego dialektu języka ormiańskiego ww. ligatury stanowią niezależne litery, wówczas gdy ւ jest traktowana tylko jako część pierwszej.
Ormiańskie klawiatury komputerowe
Klawiatura zachodnioarmeńska
Klawiatura wschodnioarmeńska
Przypisy
- ↑ Theo Maarten van Lint: The Oxford History of Historical Writing: 400-1400. W: From Reciting to Writing and Interpretation: Tendencies, Themes, and Demarcations of Armenian Historical Writing. T. 2. Oxford University Press, s. 180.
- ↑ Leszek Wojciech Waksmundzki: Armenia: Przewodnik. Pruszków: Rewasz, 2013, s. 235. ISBN 978-83-62460-35-9.
- ↑ Łukasz Byrski. „Boskie” korzenie pisma w legendach ludów indoeuropejskich – wybrane przykłady. „Maska”, s. 65, 2012-06. ISSN 18985947.
