Żbik europejski
Felis silvestris[1]
Schreber, 1775
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Rodzina

kotowate

Podrodzina

koty

Rodzaj

kot

Gatunek

żbik europejski

Podgatunki
  • F. s. silvestris Schreber, 1777
  • F. s. caucasica Satunin, 1905
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[12]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Żbik europejski[13], żbik[14][15], żbik szkocki[13] (Felis silvestris) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae), po raz pierwszy opisany przez Karola Linneusza w 1758 roku (pod nazwą Felis catus), na podstawie wyglądu kota domowego. Obecną nazwę nadał żbikowi w 1775 roku niemiecki przyrodnik Schreber, który w Niemczech obserwował zwierzę w naturze.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1775 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Daniel von Schreber nadając mu nazwę Felis (Catus) silvestris[2]. Holotyp pochodził z Niemiec[16].

F. lybica często traktowany jako podgatunek F. silvestris lecz badania genetyczne i morfologiczne wykazały, że jest odrębnym gatunkiem[17]. Ostatnie badania sytuują F. silvestris bliżej F. margarita, a F. catus uważa się za gatunek siostrzany w stosunku do F. lybica[18]. Wydaje się, że istnieje ekoklina bocznych pasków na skórze[18]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[18].

Etymologia

  • Felis: łac. feles lub felis „kot”[19].
  • silvestris: łac. silvestris „z lasu”, od silva „lesisty teren”[20].
  • caucasica: nowołac. Caucasicus „kaukaski”, od łac. Caucasius „kaukaski, z Kaukazu”, od Caucasus „Kaukaz”, od gr. Καυκασος Kaukasos „Kaukaz”[21].

Zasięg występowania

Żbik europejski występuje w Europie i południowo-zachodniej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku[18]:

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 47,3–57,5 cm, samców 54,7–65,5 cm, długość ogona samic 25,7–32 cm, samców 27,6–32,6 cm; masa ciała samic 2,35–4,68 kg, samców 3,77–7,26 kg[22]. Sierść gęsta i długa jest barwy żółtawoszarej w ciemne pręgi. Powyżej opuszek, na tylnych kończynach czarne plamy.

Ekologia

Zamieszkuje gęste lasy obszarów górskich. Najlepiej czują się na skraju kompleksów leśnych. Znajdują schronienie wśród drzew, a polują na terenach otwartych: łąkach, śródleśnych polanach, na polach. Rozwścieczony żbik kładzie uszy płasko po głowie, otwiera szeroko czerwoną paszczę, przeraźliwie parska, jeży sierść i wygina grzbiet w łuk, co sprawia, że olbrzymieje. Żbiki żywią się małymi ssakami, gryzoniami, ptakami, rybami, żabami, małymi sarnami, jelonkami i jagniętami, a czasem nawet polują na owady.

Ciąża trwa 65–69 dni. Samica rodzi od jednego do czterech młodych. Samice dojrzewają w wieku 10 miesięcy, a samce rok później.

Ochrona

W 1980 roku żbik został wpisany do aneksu II konwencji berneńskiej i w wielu krajach wprowadzono ograniczenia mające służyć ochronie tych kotów. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[23][24]. Szacuje się, że w Polsce we wschodniej części Karpat żyje nie więcej niż 200 żbików.

Staropolskie nazwy

Step, zdeb, zdbik, żdbik. Słowo "step", później (w tym wypadku) udźwięcznione, oznacza dzikusa, coś dzikiego. Wyraz "zdbik" jest zdrobnieniem tego udźwięcznienia, "żdbik" jest mylnym odmazurzeniem tego zdrobnienia, natomiast współczesna nazwa zwierzęcia jest łatwiejszą do wymówienia formą tego ostatniego słowa.

Inne informacje

  • w niewoli żbiki żyją 12–18 lat
  • polują tylko na ziemi nad ranem i o zmierzchu
  • wrogami naturalnymi młodych są łasice i gronostaje
  • w porównaniu z europejskim żbik afrykański ma krótsze owłosienie i cieńszy ogon
  • z powodu kojarzenia się żbików z kotami domowymi naukowcy uważają, że duża część europejskich drapieżników to mieszańce, tzw. kotożbiki; według części naukowców, nie istnieją już (przynajmniej w Polsce) żbiki czystej krwi, ponieważ zostały wymieszane z dachowcami[25]

Galeria

  • Żbik europejski
    Żbik europejski
  • Żbik europejski
    Żbik europejski
Czarny żbik wpisany w okrąg symbolizujący dziki strajk

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Felis silvestris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. T. 3. Erlangen: Expedition des Schreber'schen säugthier- und des Esper'schen Schmetterlingswerkes, 1777, s. 397. (niem.).
  3. ↑ J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 518. (łac.).
  4. ↑ G. Martorelli. Nota zoologica sopra i gatti selvatici e le loro affinità colle razze domestiche. „Atti della Società italiana di scienze naturali”. 35, s. 253, 1895. (wł.). 
  5. ↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Cz. 3: Quinquennale supplementum anno 1904. Berolini: Friedländer, 1904, s. 273. (łac.).
  6. ↑ К.А. Сатунин. Млеконитающія Талыша i Мугани / Die säugetiere des Talysciigebietes und der Mugansteppe. „Извѣстія Кавказскаго Музея”. 2 (2), s. 154, 316, 1906. (ros. • niem.). 
  7. ↑ Miller 1907 ↓, s. 396.
  8. ↑ Miller 1907 ↓, s. 397.
  9. ↑ W.G. Blackler. On two new carnivores from Asia Minor. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 18, s. 73, 1916. (ang.). 
  10. ↑ G. Altobello: Fauna dell’Abruzzo e del Molise. Vertebrati, Mammiferi. Cz. 4: I. Carnivori (Carnivora). Campobasso: Colitti, 1921, s. 55. (wł.).
  11. ↑ R.I. Pocock. A new race of the European wild cat (Felis silvestris). „The Annals and Magazine of Natural History”. Eleventh series. 10, s. 701, 1943. DOI: 10.1080/03745481.1943.9728053. (ang.). 
  12. ↑ N. Yamaguchi i inni, Felis silvestris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2017-3 [dostęp 2018-04-05] (ang.).
  13. ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  14. ↑ Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 157. ISBN 83-01-14344-4.
  15. ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 440, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  16. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Felis silvestris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-12].
  17. ↑ A.C. Kitchener, C. Breitenmoser-Würsten, E. Eizirik, A. Gentry, L. Werdelin, LA. Wilting, N. Yamaguchi, A.V. Abramov, P. Christiansen, C. Driscoll, J.W. Duckworth, W.E. Johnson, S.J. Luo, E. Meijaard, P O’Donoghue, J. Sanderson, K. Seymour, M. Bruford, C. Groves, M. Hoffmann, K. Nowell, Z. Timmons & S. Tobe. A revised taxonomy of the Felidae : The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group. „Cat News”. Special Issue (80), s. 16–20, 2017. (ang.). 
  18. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 406. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  19. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 284, 1904. (ang.). 
  20. ↑ silvestris, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-12] (ang.).
  21. ↑ caucasica, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-12] (ang.).
  22. ↑ M.E. Sunquist & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 167–168. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  23. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348)
  24. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16]..
  25. ↑ Psy, Koty, Konie, Fretki - Porady, pielęgnacja i informacje - Dziś polskich żbików już nie ma

Bibliografia

  • G.S. Miller. Some new European Insectivora and Carnivora. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 20, s. 389–398, 1907. (ang.). 

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się