Świętoszów
wieś
Ilustracja
Willa będąca dawniej siedzibą dowódcy garnizonu
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

bolesławiecki

Gmina

Osiecznica

Liczba ludności (III 2011)

2036[2]

Strefa numeracyjna

69

Kod pocztowy

59-726[3]

Tablice rejestracyjne

DBL

SIMC

0191833

Położenie na mapie gminy Osiecznica
Mapa konturowa gminy Osiecznica, u góry znajduje się punkt z opisem „Świętoszów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Świętoszów”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Świętoszów”
Położenie na mapie powiatu bolesławieckiego
Mapa konturowa powiatu bolesławieckiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Świętoszów”
Ziemia51°28′30″N 15°23′29″E/51,475000 15,391389[1]
Strona internetowa
Świętoszów
Świętoszów (niem. Neuhammer am Queis). Pocztówka litograficzna wysłana 22 czerwca 1918 z Kłodzka (niem. Glatz). Widoczne zaplecze poligonu (kwatery w barakach) założonego w 1898, w czasie I wojny światowej obóz jeniecki; wieża ciśnień z początku XX wieku, zachowana do czasów współczesnych. W górnej części pocztówki: symboliczny obrazek o tematyce patriotycznej - żołnierz pruski. Wydawca: H.L.B.

Świętoszów (do 1945 niem. Neuhammer am Queis[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie bolesławieckim, w gminie Osiecznica, na terenie Borów Dolnośląskich, nad rzeką Kwisą, 120 km od centrum Wrocławia.

Podział administracyjny

W latach 1945–1954 wieś była siedzibą gminy Świętoszów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego. 1 stycznia 2001 administracyjnie zmieniła typ z osady na wieś[5].

Demografia

Jest największą miejscowością gminy, liczącą 2036 mieszkańców (III 2011 r.).

Edukacja i sport

W Świętoszowie znajduje się Zespół Szkół im. Unii Europejskiej (publiczna szkoła podstawowa i gimnazjum) oraz działa, od roku 2000, Piłkarski Klub Sportowy Twardy Świętoszów, który rozgrywał mecze w III lidze dolnośląsko-lubuskiej[6] i wycofał się z rozgrywek po 3. kolejce sezonu 2011/12[7].

Historia

Początki miejscowości nie są do końca wyjaśnione, jednak można się domyślać, że powiązane były z rozwojem hutnictwa. W prymitywnych piecach hutniczych wytapiano tutaj już od wczesnego średniowiecza. Pod koniec XIX w. nastąpiła zmiana charakteru miejscowości. Za sprawą rodziny Dohnów w 1898 w rejonie Świętoszowa powstał poligon wojskowy, który dynamicznie rozwijał się do końca I wojny światowej. W latach 1914-1941 funkcjonował tu obóz jeniecki, w którym przetrzymywano żołnierzy carskich, a po 1918 powstańców śląskich[8].

Wiek XX

Po dojściu NSDAP do władzy w roku 1933 teren poligonu powiększono do tego stopnia, że w czasie II wojny światowej należał do największych na terenie Niemiec.

W okolicach Świętoszowa utworzono w czasie I wojny światowej obóz dla jeńców rosyjskich. Według źródeł w roku 1919 było ich 33 000. Kilkakrotnie więcej jeńców przetrzymywano podczas II wojny światowej (samych Rosjan było ok. 120 tys.) w Stalagu VIII E Neuhammer. Stalag był utworzony dla jeńców polskich i francuskich. Następnie byli tu jeńcy radzieccy, z których co najmniej 50 000 zmarło z głodu i chorób. W momencie wyzwolenia obozu, 13 lutego 1945, przy życiu zostało ich zaledwie 200. Dziesięć dni później zostali rozstrzelani przez funkcjonariuszy NKWD jako rzekomi zdrajcy ZSRR[potrzebny przypis]. Dawny niemiecki obóz jeniecki do 1954 funkcjonował jako więzienie NKWD o zaostrzonym rygorze.

W pierwszej połowie kwietnia 1945 nastąpiło przegrupowanie 2 Armii WP z rejonu Brzeg Dolny-Żmigród-Oleśnica nad Nysę Łużycką. Jednostki armii posuwały się trzema marszrutami. Północna prowadziła przez Żmigród-Chobienię-Polkowice-Przemków-Świętoszów. Od 9 do 15 kwietnia w Świętoszowie znajdowało się Kwatermistrzowskie Stanowisko Dowodzenia 2 Armii, a w rejonie tej miejscowości 64 Armijny Skład MPS.

Po zakończeniu działań wojennych garnizon zajęła Armia Czerwona. Do 1992 stacjonowała w nim 20 Zwienigorodzka Dywizja Pancerna.

Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 175 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Świętoszowie[9].

Wieś jest siedzibą Nadleśnictwa Świętoszów Lasów Państwowych.

Od stycznia 2017 w Świętoszowie stacjonują wojska NATO z amerykańskiej 3 Pancernej Brygadowej Grupy Bojowej.

Garnizon Świętoszów

1 stycznia 2011 w garnizonie Świętoszów stacjonowały następujące jednostki i instytucje Wojska Polskiego:

Dowódca 10 BKPanc był dowódcą garnizonu Świętoszów. Terytorialny zasięg właściwości dowódcy garnizonu obejmował południową część powiatu żagańskiego (gmina Iłowa oraz obręby: Trzebów, Dobre nad Kwisą, Łozy, Żaganiec z gminy Żagań) i północną część powiatu bolesławieckiego (gmina Osiecznica oraz obręby: Golnice, Parkoszów, Krępnica, Kliczków, Trzebień Mały, Pstrąże, Kozłów z gminy Bolesławiec).

W połowie 2011 został sformowany 43 Wojskowy Oddział Gospodarczy w Świętoszowie, który między innymi przejął zadania zlikwidowanych Wojskowych Administracji Koszar w Świętoszowie i w Dobrej nad Kwisą. 30 czerwca 2011 została rozformowana Placówka Żandarmerii Wojskowej w Świętoszowie. Z dniem 1 stycznia 2012 Regionalny Węzeł Łączności Wrocław został przeformowany w Region Wsparcia Teleinformatycznego we Wrocławiu. W strukturze organizacyjnej nowo powstałej jednostki znalazł się Węzeł Łączności Świętoszów.

1 czerwca 2012 weszło w życie rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 kwietnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie utworzenia garnizonów oraz określenia zadań, siedzib i terytorialnego zasięgu właściwości ich dowódców. Na mocy tego rozporządzenia między innymi zniesiony został garnizon Świętoszów. Dowódca garnizonu Świętoszów został zobowiązany do przekazania, w terminie 30 dni, swoich obowiązków dowódcy garnizonu Żagań[10].

Aktualnie w Świętoszowie mają swoją siedzibę następujące instytucje i jednostki wojskowe:

Przypisy

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 138327
  2. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1291 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  5. Dz.U. z 2000 r. nr 109, poz. 1163 Dz.U. z 2000 r. nr 109, poz. 1163 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 listopada 2000 r. w sprawie ustalenia i zmiany urzędowych nazw oraz rodzaju niektórych miejscowości
  6. 90minut.pl: Piłkarski Klub Sportowy Twardy Świętoszów. [dostęp 2011-03-25]. (pol.).
  7. 90minut.pl
  8. Waldemar Bena opis do mapy "Bory Dolnośląskie, Przemkowski Park Krajobrazowy" Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2004 ISBN 83-88049-83-6
  9. Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13] (pol.).
  10. Dz.U. z 2012 r. poz. 533

Bibliografia

  • Kazimierz Kaczmarek, Druga Armia Wojska Polskiego, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1978
  • Wiesław Chłopek, Świętoszów wczoraj i dziś, Żagań: „Monogram”, 1999, ISBN 83-912506-0-1, OCLC 749219273.
  • Horyń Jerzy, Historia obozów jenieckich w Świętoszowie, Świętoszów 2004.

Linki zewnętrzne

  • 10 Brygada Kawalerii Pancernej im. gen. broni Stanisława Maczka
  • Oficjalna strona Świętoszowa [online], swietoszow.pl [zarchiwizowane z adresu 2010-08-08].

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się